Brabantse Stedenrij

De Brabantse stedenrij is de conurbatie die wordt gevormd door de negen grootste Noord-Brabantse steden: Bergen op Zoom, Roosendaal, Breda, Oosterhout, Tilburg, Eindhoven, Helmond, 's-Hertogenbosch en Oss (allen met meer dan 50.000 inwoners, of een veelvoud daarvan, waarvan vier met meer dan 100.000), tezamen met randgemeenten en tussenliggende bebouwing.

Bevolkingsdichtheid Noord-Brabant per woonplaats (BAG) in 2010

Brabantse Stedenrij

Stedelijke regio in Nederland
Situering
Provincie	Noord-Brabant Noord-Brabant
Gemeente	Eindhoven Eindhoven Tilburg Tilburg Breda Breda 's-Hertogenbosch 's-Hertogenbosch Helmond Helmond Roosendaal Roosendaal Oss Oss Bergen op Zoom Bergen op Zoom Oosterhout Oosterhout Veldhoven Veldhoven Etten-Leur Etten-Leur Uden Uden Meierijstad Meierijstad Waalwijk Waalwijk
Coördinaten	51°35'NB, 5°10'OL
Algemeen
Inwoners (2014)	2.145.390[1]
Overig
Belangrijke verkeersaders	Maas Wilhelminakanaal Zuid-Willemsvaart
Foto's
Portaal    Nederland

In het gebied liggen verder nog elf steden en plaatsen met 25.000 tot 45.000 inwoners, van west naar oost: Etten-Leur, Waalwijk, Vught, Rosmalen, Boxtel, Uden, Veghel, Best, Veldhoven, Valkenswaard en Geldrop. Het betreft dus in totaal een uitgestrekte reeks van precies twintig stedelijke kernen, variërend van 25.000 tot 235.000 inwoners, tot een totaal van ruim meer dan 2 miljoen.

Achtergrond van de benaming

Deze planologische benaming heeft betrekking op het gebied dat als één grote conurbatie fungeert. Het gebied heeft een inwonertal van ongeveer 2 miljoen inwoners en staat bekend als een regio met een zeer hoge dichtheid van innovatieve technologische bedrijven. Lokaal wordt benadrukt dat het de regio is met de hoogste patentendichtheid van Europa. Daarnaast wordt de regio geroemd om haar vooraanstaande AgriFood-industrie.

De concentratie van verstedelijking vindt plaats in het kralensnoer bestaande uit steden – met aangrenzende woonkernen en andere tussenliggende kleinere kernen – op de overgang van zand naar klei, beginnend bij Bergen op Zoom in het westen tot voorbij de stad Oss in het oosten. De andere concentratie van verstedelijking vindt plaats rond de steden op de zandgronden in het oosten van Noord-Brabant, vanaf Tilburg in het westen tot aan Eindhoven-Helmond en Uden-Veghel in het oosten.^[2]

Alternatieve benamingen

De term Zandstad werd aan het einde van de twintigste eeuw bedacht om de urbanisatie van de Brabantse Stedenrij te vergelijken met de Randstad van West-Nederland. De term komt uit de koker van de architectuurhistorici van de Vrije Universiteit Amsterdam. De term wordt tegenwoordig steeds vaker in kringen van stedenbouwkundigen gebruikt om het verstedelijkende platteland van Noord-Brabant aan te duiden.

Een benaming voor een stedelijk samenwerkingsverband in het gebied is BrabantStad.