etnische groep Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Chakassen (Chakassisch: Тадарлар, Tadarlar) zijn een Turks volk dat voornamelijk in de Russische republiek Chakassië in Zuid-Siberië woont. De Chakassen vormen met een aantal van rond 73.000 slechts 12% van de totale bevolking van de republiek. Nu het Chakassisch door een afnemend aantal wordt gesproken en meer dan 50% met een Russische partner trouwt is sprake van voortgaande assimilatie.[2]
Chakassen Тадарлар | ||||
---|---|---|---|---|
Chakassen met muziekinstrumenten (2009) | ||||
Totale bevolking | 80.000 (schatting) | |||
Verspreiding | Rusland 72.959 (voornamelijk in Chakassië)[1]
China (Heilongjiang) 1500 | |||
Taal | Chakassisch, Russisch | |||
Geloof | Russisch-Orthodox, sjamanisme | |||
Verwante groepen | Altaj | |||
|
De meeste stammen van de Chakassen noemden zichzelf de Tadar. De naam "Chakassen" is redelijk recent. Die komt nog uit de Sovjettijd en is een kunstmatig etnoniem. Die naam is waarschijnlijk ontleend aan de naam hyagas, een oude term die de Chinezen gebruikten om alle volkeren die leefden in de Minoesinskdepressie aan te duiden.
Het houden van schapen en vee komt nog vrij algemeen voor.[3] Wat betreft landbouwactiviteiten is het houden van vee, varkens en schapen bij de Chakassen oververtegenwoordigd vergeleken met de Russische bevolking in de republiek.[4]
Regelmatig opgetreden volksverhuizingen bemoeilijken het vaststellen van de herkomst van de Chakassers. Wat wij nu de Chakassen noemen is ontstaan door een gecompliceerde vermenging van meestal Turkse, maar ook enkele niet-Turkse etnische elementen. De oorsprong van de Turkse volkeren en met name de Kirgiezen ligt waarschijnlijk in en rond het Altajgebergte. Door volksverhuizingen kwam een aantal van hen in het bekken van de boven-Jenisej, het gebied rond de huidige steden Abakan en Minoesinsk, terecht. Zij mengden zich geleidelijk met andere stammen en vormden vanaf de eerste eeuw voor Chr. de Jenisej-kirgiezen.[5][6]
Het Chakassisch is een Turkse taal die doorgaans wordt gerekend tot de Siberische- of Noordoost-Turkse talen.[7] Omdat de onderlinge verschillen tussen de Turkse talen niet zo groot zijn hanteren niet alle taalkundigen dezelfde onderverdeling. Zo wordt ook wel een Zuid-Siberisch Turkse groep, waartoe dan het Chakassisch behoort, naast de Noordoost-Siberische onderscheiden.[8] Een compromis is een Zuid-Siberische subgroep.[9] V.G. Karpov rekent het Chakassisch echter tot de Oeigoer-Oghuzgroep.[10]
De taal ontstond eigenlijk pas in de loop van de 19e en begin 20e eeuw uit de twee belangrijkste dialecten van de streek. In de Sovjettijd ging het gebruik van de taal geleidelijk achteruit omdat het onderwijs steeds meer Russischtalig werd. Minderheidstalen hadden geen prioriteit. De regering van de republiek die in 1992 ontstond stelt zich positiever op. Onderwijs vindt weer deels in het Chakassisch plaats. Er verschenen meerdere publicaties in deze taal, o.a. een kinderbijbel, kookboek en woordenboek.[10] Van de bijna 73.000 Chakassen spreken nog ruim 42.000 deze taal (2010).[11] Vrijwel allen spreken ook Russisch. Beïnvloed door de omringende volken, bevat de taal veel leenwoorden uit het Russisch en Mongools. In tegenstelling tot de West-Turkse talen ontbreken leenwoorden uit het Arabisch en Iraans.[12]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.