Duistere eeuwen

De duistere of donkere eeuwen, ook wel Griekse middeleeuwen, vormen een periode in de Griekse oudheid. Deze periode ligt tussen het einde van de prehelleense bronstijd rond 1180 vChr., en het ontstaan van de eerste Griekse poleis en de opkomst van het hellenisme rond 750 vChr.^[1]

Duistere eeuwen benadrukt in de historiografie het contrast met de voorafgaande Minoïsche, Helladische, Myceense en Cycladische beschavingen van de bronstijd. Rond 1189–1180 vChr., tijdens de zogenaamde brandcatastrofe, kwam aan de Griekse bronstijd een einde. Over de daaropvolgende periode, vooral tussen 1100 en 900 vChr., is weinig bekend, vandaar de benaming 'donker' of duister'. De voornaamste bronnen van deze periode zijn de archeologie, plus de aan Homerus toegedichte epische dichtwerken, de Ilias en de Odyssee.^[1] De duistere eeuwen vormden de basis voor de volgende Griekse bloeiperiode: de archaïsche periode.

Trojaanse Oorlog

De Trojaanse Oorlog brak omstreeks 1200 v.Chr. uit; 1208 v. Chr. wordt aangenomen als het jaar van de val van Troje. Volgens de Griekse overlevering was 'de schone' Helena, vrouw van de Spartaanse koning Menelaüs, door de Trojaanse prins Paris ontvoerd. Die schanddaad moest worden gewroken. De Myceense koning Agamemnon, broer van Menelaüs, voerde de Griekse vorsten aan in hun strijd tegen Troje, dat pas na tien jaar, door de list met het houten paard, in handen van de Grieken viel.

Een historisch juistere reden voor het uitbreken van deze oorlog zal wel zijn dat de Trojanen de Griekse handel aan de Hellespont bedreigden. Vierhonderd jaar na de feiten zou de legendarische Homerus deze oorlog in zijn Ilias vereeuwigd hebben.

Inval van de Doriërs

Lang werden invallen van de Doriërs in de 12^e eeuw v.Chr. aangeduid als oorzaak voor deze Duistere Eeuwen. Dit volk afkomstig uit het noorden van Griekenland zou met veel geweld in sneltempo opgetrokken zijn naar het zuiden tot op de Peloponnesos waarbij ze alles verwoestten wat op hun pad lag. Dit betekende dan het einde van de Myceense beschaving en het begin van de Duistere Eeuwen.

Archeologisch onderzoek stelt deze versie van de feiten echter sterk in vraag. De Dorische invallen worden vandaag de dag niet meer als historisch feit aanvaard en louter als mythe weggezet. Het einde van de Myceense beschaving is eerder het gevolg van interne conflicten. De Doriërs hebben weliswaar allicht handig gebruik gemaakt van deze problemen, maar zijn er niet de oorzaak van.