Dwergstaten en de Europese Unie

Er zijn verschillende dwergstaten die grenzen aan de Europese Unie. Zij zijn geen lid van de EU en hebben elk minder dan 100.000 inwoners. Er is over het algemeen wel sprake van een bijzondere relatie met de EU. Het lidmaatschap is onwenselijk vanwege de hoge kosten en de geringe politieke betekenis van een dwergstaat. Vanwege hun geringe grootte zou een ingrijpende en moeilijk te realiseren aanpassing van het stemrecht binnen de EU noodzakelijk zijn.

De Europese dwergstaten

Andorra

Andorra is geen lid van de Schengenzone en hanteert nog grenscontroles, alhoewel burgers uit de Schengenzone gewoonlijk binnen mogen. Het land had geen eigen munt voor de invoering van de euro, het gebruikte de Franse frank en de Spaanse peseta. In oktober 2004 begonnen Andorra en de EU aan onderhandelingen over de voorwaarden waaronder het land zijn eigen munten slaat. Op 30 juni 2011^[1] werd bekendgemaakt dat Andorra en de EU een overeenkomst hebben getekend, waarin staat dat per 1 juli 2013 de euro de officiële munteenheid van Andorra wordt. In 1999 verklaarde de toenmalige regering geen noodzaak te zien om toe te treden tot de EU.^[2] De Sociaal Democratische Partij, die destijds oppositie voerde, was in 1999 echter voor.

Liechtenstein

Liechtenstein is de enige dwergstaat die lid is van de Europese Vrijhandelsassociatie, de Europese Economische Ruimte en de Schengenzone. Het land gebruikt echter niet de euro, maar de Zwitserse frank. Liechtenstein zou toetreding tot de EU overwegen indien Zwitserland ook zou toetreden.

Monaco

Monaco kent geen grenscontroles en is de facto lid van de Schengenzone. Het prinsdom gebruikt de euro en mag eigen munten slaan op basis van een overeenkomst met de EU. Monaco maakt deel uit van het btw-gebied van de Europese Unie. De BTW-richtlijn (2006/112/EG) van de EU stelt Monaco gelijk aan Frankrijk.

San Marino

Ook San Marino kent geen grenscontroles en gebruikt de euro, waarvan het eigen munten mag slaan. De linkse oppositiepartij Alleanza Popolare dei Democratici Sammarinesi is voorstander van toetreding tot de EU. De rechtse regeringspartij Partito Democratico Cristiano Sammarinese is tegen.

Vaticaanstad

De Staat Vaticaanstad is de kleinste onafhankelijke soevereine staat ter wereld. Ze kan niet toetreden tot de Europese Unie vanwege de bijzondere pontificale bestuursvorm; de paus is de hoogste gezagsdrager. Er is sprake van een volledig open grens binnen de Italiaanse hoofdstad Rome. Men kent er eigen euromunten, ze worden in kleine oplage geslagen en zijn vooral verzamelobject.