Franz von Suppé

Francesco Ezechiele Ermenegildo Suppé-Demelli, beter bekend als Franz von Suppé (Spalato, 18 april 1819 – Wenen, 21 mei 1895) was een Oostenrijks componist die vooral operettes en toneelmuziek schreef.

Franz von Suppé
Algemene informatie
Volledige naam	Francesco Ezechiele Ermenegildo Cavaliere Suppé Demelli
Geboren	18 april 1819
Geboorteplaats	Split
Overleden	21 mei 1895
Overlijdensplaats	Wenen
Land	Oostenrijk
Werk
Genre(s)	Klassiek, Opera, Operette
Beroep	componist
(en) AllMusic-profiel (en) Discogs-profiel (en) IMDb-profiel (en) MusicBrainz-profiel
Handtekening
Portaal    Muziek

Gedenksteen op Zentralfriedhof

Levensloop

Von Suppé werd geboren in Split (Italiaans: Spalato), (thans Kroatië), als zoon van een 'Dalmatische en Zuid-Nederlandse' vader en een Oostenrijkse moeder. Hij was een leerling van Ignaz Xaver Ritter von Seyfried in Wenen.

Hij begon zijn carrière als dirigent in Wenen. Als zodanig stond hij eerst in het Josephstädter Theater en was vanaf 1865 verbonden aan het Carltheater (Theater in der Leopoldstadt) in Wenen. In de tussentijd heeft hij ook nog in Presburg (Bratislava) gedirigeerd en in het Theater an der Wien (tot 1862).

De stijl van Von Suppé's werken is licht en elegant, maar kan ook zeer krachtig zijn.^[1] Zijn ouverture Dichter und Bauer uit 1846 geniet nog altijd grote populariteit, evenals de operette Leichte Kavallerie uit 1866. Sowieso hebben vooral Suppé's aanstekelijke ouvertures repertoire gehouden. Van de ouvertures tot de meeste operettes zijn bewerkingen voor harmonieorkesten geschreven.

De eerste operette die hij schreef, Das Pensionat, was tevens de eerste Weense operette. Hij was daarbij onder invloed van Jacques Offenbach. Al werd hij niet zo populair als Johan Strauss jr., toch moet men de intrinsieke waarde van zijn operettes niet onderschatten.^[2]

Pas op 56-jarige leeftijd behaalt hij voor het eerst wereldwijd succes met de operette "Fatinitza". Drie jaar later wordt dit succes nog overtroffen door "Bocaccio".^[3]

Een collectie van Von Suppé wordt getoond in het Zeitbrücke-Museum. Het is gevestigd in Gars am Kamp, Neder-Oostenrijk, waar hij zijn zomerverblijf had. Een promenade is naar hem vernoemd.^[4]

Oeuvre

Werken voor orkest

• Bellmann-Marsch - Marsch aus der Operette "Bellmann"
• Coletta-Wals
• Danza delle Chizzotte
• Einzugsmarsch uit "Prinz Liliput"
• Erzherzog Wilhelm-Marsch
• Glückswalzer - Wals uit de operette "Die Jagd nach dem Glück"
• Herrjegerle-Polka
• In der Hinterbrühl, mars
• L'Orientale, Poolse mazurka
• Le Voyage en Afrique, Franse polka
• Liebeswalzer - Wals uit de operette "Lohengelb, oder die Jungfrau von Dragant"
• Romankapitel, Franse polka
• Sieg der österreichischen Volkshymne, muzikale schilderij voor orkest, op. 45
• Tiroler Tanz und Frischka
• Wiener Jubelouvertüre

Werken voor harmonieorkest

• 1868 Galopp-Marsch aus der Operette "Die Frau Meisterin"
• 1874 Divertimento, voor trompet en harmonieorkest
• Constitutions Marsch
• Ein Deutschmeister-Marsch (Erzherzog Wilhelm-Marsch)
• Fantasie uit de operette «Boccaccio»
• Fatinitza-Marsch
• Marsch nach Motiven aus der Operette «Boccaccio»
• O du mein Österreich, mars. Deze is zo populair dat het ook wel het tweede volkslied van Oostenrijk genoemd wordt.^[5]
• Selectie uit de operette «Boccaccio»

Missen en gewijde muziek

• 1835 Missa Dalmatica - Mis in F-groot voor de kerk tot de Heilige Franciscus van Assisi in Zara (nu: Zadar), voor 2 tenoren, bas, mannenkoor en orgel - première: 13 september 1835
• 1855 Missa pro defunctis - Requiem in d-mineur, voor vier solisten, gemengd koor en orkest (ter nagedachtenis aan Franz Pokorny, directeur van het Theater an der Wien en voorganger van Suppé), uitgevoerd op 22 november 1855 in de Piaristenkerk "Maria Treu" in Wenen

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1837	Virginia	2 aktes	niet uitgevoerd	Ludwig Holt
1840	Gertrude della valle	3 aktes	onvoltooid	Giovanni Brazanovich
1847	Das Mädchen vom Lande	3 aktes	7 augustus 1847, Wenen, Theater an der Wien	Karl Elmar = pseudoniem van: Karl Swiedack
1884	Pique Dame (nieuwe versie van Die Kartenaufschlägerin)	2 aktes	22 juni 1884, Graz	Karl Treumann
1865	Dinorah (of: Die Turnerfahrt nach Hütteldorf) (Parodie van een opera van Giacomo Meyerbeer)	3 aktes	4 mei 1865, Wenen, Carltheater	Julius Caesar = pseudoniem van: Julius Hopp
1865	Die schöne Galathée	1 akte	30 juni 1865, Berlijn, Meysels Theater	Poly Henrion = pseudoniem van: Leonhardt Kohl von Kohlenegg, naar de opéra comique Galathée van Jules Barbier, Michel Carré en Victor Massé
1876	Fatinitza	3 aktes	5 januari 1876, Wenen, Carltheater	F. Zell = pseudoniem van: Camillo Walzel en Richard Genée, naar de opéra comique La Circasienne van Eugène Scribe en Daniel François Esprit Auber
1885	Des Matrosen Heimkehr	2 aktes	4 mei 1885, Hamburg	Anton Langer
1887	Bellman	3 aktes	26 februari 1887, Wenen, Theater an der Wien	Moritz West, Ludwig Held

Operettes

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1841	Jung lustig, im Alter traurig (of: Die Folgen der Erziehung)	3 aktes	1841, Wenen	C. Wallis
1844	Ein Morgen, ein Mittag und ein Abend in Wien	2 bedrijven	26 februari 1844, Wenen, Theater in der Josefstadt	Franz Xaver Told von Toldenburg
1846	Dichter und Bauer	3 aktes	24 augustus 1846, Wenen, Theater an der Wien	Karl Elmar
1848	Der Bandit (of: Ein Abenteuer in Spanien)	5 aktes	1848, Wenen	A. C. Ambo
1851	Dame Valentine of Frauenräuber und Wanderbursche	3 aktes	9 januari 1851, Wenen, Theater an der Wien	Karl Elmar
1858	Paragraph III	3 aktes	8 januari 1858, Wenen, Hofopera	Moritz Anton Grandjean
1860	Das Pensionat	1 akte	24 november 1860, Wenen, Theater an der Wien	C. K. (vermoedelijk de componist), naar Les Visitandines, van Louis Benoît Picard en François Devienne
1862	Die Kartenaufschlägerin (of: Pique Dame)	2 aktes	26 april 1862, Wenen, Kai-Theater	Karl Treumann
1862	Zehn Mädchen und kein Mann	1 akte	25 oktober 1862 Wenen, Kaiheater	Wilhelm Friedrich = pseudoniem van: Friedrich Wilhelm Riese
1863	Flotte Burschen (of: Das Bild der Madame Potifar)	1 akte	18 april 1863, Wenen, Kaitheater	Josef Braun
1864	Das Corps der Rache	1 akte	5 maart 1864, Wenen, Carltheater	Ludwig Harisch
1864	Franz Schubert (met integratie van composities van Franz Schubert)	1 akte	10 september 1864, Wenen, Carltheater	Hans Max = pseudoniem van: Johann von Päumann
1866	Leichte Kavallerie of: Die Töchter der Puszta	2 aktes	21 maart 1866, Wenen, Carltheater	Carl Costa = pseudoniem van: Karl Kostia
1866	Freigeister	2 aktes	23 oktober 1866, Wenen, Carltheater	Carl Costa
1867	Banditenstreiche	1 akte	27 april 1867, Wenen, Carltheater	B. Boutonnier
1868	Die Frau Meisterin	3 aktes	20 januari 1868, Wenen, Carltheater	Carl Costa, naar Charles Coffey
1868	Tantalusqualen	1 akte	3 oktober 1868, Wenen, Carltheater	de componist, naar Der Schmarotzer in der Klemme van Louis Angely
1869	Isabella	1 akte	5 november 1869, Wenen, Carltheater	Josef Weyl
1870	Lohengelb (of: Die Jungfrau von Dragant (Tragant)) (Parodie op de opera Lohengrin van Richard Wagner)	3 aktes	30 november 1870, Wenen, Carltheater	Carl Costa en Moritz Anton Grandjean, naar Johann Nepomuk Nestroy
1872	Cannebas	1 akte	2 november 1872, Wenen, Carltheater	Josef Doppler, naar August von Kotzebue
1873	Fünfundzwanzig Mädchen und kein Mann	1 akte	15 april 1873, Wenen, Hofopera	Carl Treumann
1877-1878	Der Teufel auf Erden	3 aktes	5 januari 1878, Wenen, Carltheater	Carl Juin = pseudoniem van Karl Giugno en Julius Hopp
1879	Boccaccio	3 aktes	1 februari 1879, Wenen, Carltheater	Camillo Walzel en Richard Genée, naar Boccace ou Le Décaméron van Jean Bayard, A. de Leuven, Léon-Lévy Brunswick en Victor-Arthur de Beauplan
1880	Donna Juanita (In 1925 door Karl Pauspertl gearrangeerd tot Der große Unbekannte)	3 bedrijven	21 februari 1880, Wenen, Carltheater	Camillo Walzel en Richard Genée, naar Die Verschwörung der Frauen oder Die Preußen in Breslau van Arthur Müller
1881	Der Gascogner	3 aktes	22 maart 1881, Wenen, Carltheater	F. Zell en Richard Genée, naar Eugène Sue
1882	Herzblättchen	3 aktes	4 februari 1882, Wenen, Carltheater	Carl Tetzlaff
1883	Die Afrikareise	3 aktes	17 maart 1883, Wenen, Theater an der Wien	Moritz West, Richard Genée, O. F. Berg = pseudoniem van: Ottokar Franz Ebersberg
1888	Die Jagd nach dem Glücke	voorspel en 3 aktes	27 oktober 1888, Wenen, Carltheater	Richard Genée en Bruno Zappert
1895	Das Modell (voltooid door: Alfred Zamara en Julius Stern)	3 aktes	4 oktober 1895 (postuum), Wenen, Carltheater	Victor Léon, Ludwig Held

Toneelmuziek

Voltooid in	titel	aktes	soort van toneel	tekst	première
1841	Jung lustig, im Alter traurig, oder Die Folgen der Erziehung	3 aktes	komedie met liederen	C. Wallis	5 maart 1841
1841	Die Wette um ein Herz, oder Künstlersinn und Frauenliebe			Karl Elmar	10 maart 1841, Wenen, Theater in der Josefstadt
1841	Stumm, beredt und verliebt			Franz Xaver Told von Toldenburg	1 mei 1841, Sopron, toen nog: Ödenburg, Stedelijk Theater
1841	Die Bestürmung von Saida (samen met: Anton Titl en Karl Binder)			Franz Xaver Told von Toldenburg	10 september 1841, Baden bei Wien, Arena in Baden
1841	Der Pfeilschütz in Lerchenfeld, die Hochzeit am Neubau und das Testament in der Josefstadt (met twee intermezzi van Josef Lanner)			Franz Xaver Told von Toldenburg	27 oktober 1841, Wenen, Theater in der Josefstadt
1841	Der Komödiant, oder Eine Lektion Liebe			Karl Elmar	14 december 1841, Wenen, Theater in der Josefstadt
1842	Der Mulatte			Theodor Hell	12 februari 1842, Bratislava, toen nog: Preßburg, Stedelijk Theater
1842	Nella, die Zauberin, oder Der Maskenball auf Hohengiebel			Karl Elmar	11 mei 1842, Wenen, Theater in der Josefstadt
1842	Das grüne Band			Karl Elmar, Heinrich Ritter von Levitschnigg, Johann Heinrich Mirani, J. Seydl, W. Vogel en Franz Xaver Told von Toldenburg	2 juli 1842, Wenen, Theater in der Josefstadt
1842	Rokoko			Adolf Bäuerle	26 juli 1842, Bratislava, toen nog: Preßburg, Stedelijk Theater
1842	Ein Sommernachtstraum			vrij geadapteerd van William Shakespeare door E. Straube	31 augustus 1842, Wenen, Theater in der Josefstadt
1842	Das Armband (samen met: Pantaleon Hebenstreit)			Friedrich Kaiser	8 september 1842, Wenen, Theater in der Josefstadt
1842	Die Hammerschmiedin aus Steyermark, oder Folgen einer Landpartie	2 aktes	landelijke farce met liederen	Josef Kilian Schickh	14 oktober 1842, Wenen, Theater in der Josefstadt
1844	Der Krämer und sein Kommis	2 aktes	farce	Friedrich Kaiser	28 september of 16 oktober 1844, Wenen, Theater in der Josefstadt
1844	Dolch und Rose, oder Das Donaumädchen			Franz Xaver Told von Toldenburg	30 november 1844, Wenen, Theater in der Josefstadt
1844	Zum ersten Male im Theater			Friedrich Kaiser	31 december 1844, Wenen, Theater in der Josefstadt
1844	Die Champagnerkur, oder Lebenshaß und Reue			Karl Gruber	2 februari 1845, Wenen, Theater in der Josefstadt
1845	Die Müllerin von Burgos	2 aktes	Vaudeville	J. Kupelwieser	8 maart 1845, Wenen, Theater in der Josefstadt
1845	Der Nabob			Karl Haffner	9 mei 1845, Wenen, Theater in der Josefstadt
1845	Die Industrieausstellung I			Friedrich Kaiser	1 augustus 1845, Wenen, Theater in der Josefstadt
1845	Sie ist verheiratet	3 aktes	komedie met liederen	Friedrich Kaiser	7 november 1845, Wenen, Theater an der Wien
1846	Die Gänsehüterin, oder Hans und Gretchen			geadapteerd van een tekst van G. Ball	11 februari 1846, Wenen, Theater an der Wien
1847	Die Schule der Armen, oder Zwei Millionen			Friedrich Kaiser	26 oktober 1847, Wenen, Theater an der Wien
1848	Der ewige Jude	5 aktes		Karl Schmidt, naar Eugène Sue
1848	Martl, oder Der Portiunculatag in Schnabelhausen (Parodie van de opera Martha van Friedrich von Flotow)	3 aktes	farce met muziek	Alois Berla	16 december 1848, Wenen, Theater an der Wien
1848	Hier ein Schmied, da ein Schmied, noch ein Schmied und wieder ein Schmied			Karl Elmar en Johann Nepomuk Vogel	30 december 1848, Wenen, Theater an der Wien
1849	Des Teufels Brautfahrt, oder Böser Feind und guter Freund	3 aktes	farce met liederen	Karl Elmar	30 januari 1849, Wenen, Theater an der Wien
1849	Gervinus, der Narr von Untersberg, oder Ein patriotischer Wunsch	3 aktes	farce met liederen	Alois Berla	1 juli 1849, Wenen, Theater am Braunhirschengrund
1849	Unterthänig und unabhängig, oder Vor und nach einem Jahre	3 aktes	komedie met liederen	Karl Elmar	13 oktober 1849, Wenen, Theater an der Wien
1849	S'Alraunl	3 aktes	Romantisch sprookje met liederen	Anton von Klesheim	13 november 1849, Wenen, Theater an der Wien
1850	Die Liebe zum Volke, oder Arbeit - Geld - Ehre			Karl Elmar	18 maart 1850, Wenen, Theater an der Wien
1850	Der Dumme hat's Glück	3 aktes	farce met liederen	Alois Berla	29 juni 1850, Wenen, Theater an der Wien
1851	Die Industrieausstellung II			Leopold Feldmann	25 mei 1851, Wenen, Theater an der Wien
1852	Der Tannenhäuser		Dramatisch gedicht met muziek	Heinrich Ritter von Levitschnigg	27 februari 1852, Wenen, Theater an der Wien
1852	Pech			Alois Berla	31 juli 1852, Wenen, Fünfhaus
1853	Die Heimfahrt von der Hochzeit			E. Feldmann	8 januari 1853, Wenen, Theater an der Wien
1853	Die Irrfahrt um's Glück			Karl Elmar	24 april 1853, Wenen, Theater an der Wien
1853	Die weiblichen Jäger			Leopold Feldmann	30 juli 1853, Wenen, Fünfhaus
1854	Die Bernsteinhexe			Heinrich Laube	5 januari 1854, Wenen, Theater an der Wien
1854	Trommel und Trompete			Karl Elmar	1 april 1854, Wenen, Theater an der Wien
1854	Wo steckt der Teufel?	3 aktes	farce met liederen	Anastasius Grün(?)	28 juni 1854, Wenen, Theater an der Wien
1855	Das Bründl bei Sievering, oder Ein Blick in die Zukunft			H. Merlin	14 april 1855, Wenen, Theater an der Wien
1856	Lord Byron			Heinrich Ritter von Levitschnigg	8 juni 1856, Wenen, Theater an der Wien
1858	Der Werkelmann und seine Familie			A. Langer	10 april 1858, Wenen, Theater an der Wien
1858	Die Kathi von Eisen			Alois Berla	19 juli 1858, Wenen, Theater an der Wien
1859	Die Zauberdose, oder Um zehn Jahre zu spät			Karl Elmar	19 december 1859, Wenen, Theater an der Wien
1887	Joseph Haydn		muzikaal portret met melodieën van Joseph Haydn	Friedrich von Radler	30 april 1887, Wenen, Theater in der Josefstadt

Liederen

• 1890 Nimm dich in Acht (Lobsinget den Wein)
• Österreichisches Reiterlied, op. 41 - tekst: Otto Prechtler (opgedragen aan: Veldmaarschalk Josef Radetzky von Radetz)
• Ruhe, müder Wanderer
• Tell's Kapelle

Varia

Suppè vs Suppé en Suppe

Suppé's werd bij zijn geboorte ingeschreven als "Francesco Ezechiele Ermenegildo de Suppe" - naar verluidt per abuis zonder het Italiaanse accent grave op de laatste e - in het geboorteregister van Spalato.^[6] Suppé's correcte naam was echter Francesco Ezechiele Ermenegildo Suppè, met de toevoeging van zijn moeders meisjesnaam Demelli. De familie was trots op hun Italiaanse achtergrond en de toevoeging van zijn moeders meisjesnaam moest dat nog eens benadrukken. Maar zodra Franz naar het buitenland ging, was het van de lange naam vrijwel uitsluitend de allerlaatste letter, de e met het Italiaanse accent grave, die bij administraties en in publicaties tot hardnekkige schrijffouten leidde. Ondanks Franzs nadrukkelijke pogingen de juiste schrijfwijze te handhaven, is de naam Suppé, met het Franse accent aigu uiteindelijk gaan beklijven.

Postuum deed Julius Kromer, na op wetenschappelijke gronden aangetoond te hebben dat Franz' achternaam toch echt Suppè was, middels zijn scriptie Franz von Suppè. Leben und Werk in 1941 nog maar eens de oproep om uit respect voor de man zijn naam toch vooral correct te schrijven. Het leek niet te baten: de naam bleef foutief terugkomen en alleen gedurende Franzs 200e verjaardag en de 125e verjaardag van zijn overlijden werd aan zijn juiste naam herinnerd. Toch hebben deze memorials en een drietal meer studies naar de juiste naam effect gesorteerd: anno 2020 lijkt de naam Suppè eindelijk door de wetenschappelijke literatuur overgenomen te zijn.^[6]

Vernoemingen

• In 1898 werd in de Weense wijk Hietzing de "Suppégasse" naar hem benoemd.

Zie ook

• Lijst van operettes

Externe links

• (de) Korte biografie en werkenlijst op de internetpagina van het Zwitserse radio.
• Manuel Ribeiro: Meeschter vun der Wiener Operette. De Franz von Suppé ass de Komponist vum Mount. 02.04.2019.
• Manuel Ribeiro: Grënner vun der Wiener Operette. De Franz von Suppé (1819-1895). 03.04.2019.
• Manuel Ribeiro: Boccaccio, eng Operette mat Operecharakter. 10.04.2019.
• Manuel Ribeiro: De Franz von Suppé zu Gars am Kamp. 17.04.2019.
• Manuel Ribeiro: De Franz von Suppé ass de Komponist vum Mount. Bekannt an awer och net. 17.04.2019.