Graaf Adolfmonument

Het Graaf Adolfmonument is een groot Nederlands monument (gedenkteken) ter nagedachtenis aan de slag bij Heiligerlee uit 1568, waarmee volgens de traditionele Nederlandse geschiedschrijving de Tachtigjarige Oorlog zou zijn begonnen. Het huidige monument dateert uit 1873 en is vernoemd naar graaf Adolf van Nassau, die vocht aan Staatse zijde en omkwam bij de slag. Het monument bevindt zich aan westzijde van het dorp Heiligerlee, in het westen van de gemeente Oldambt, in de provincie Groningen. Om het beeld is het Graaf Adolf van Nassaupark aangelegd. In dit park werd tijdens de aanleg van het huidige monument een zwarte populier geplant, die met een omtrek van ruim 6 meter een van de dikste bomen van de provincie Groningen is.

Graaf Adolfmonument
Het monument
Kunstenaar	J.H. Egenberger en Pieter Schenkenberg van Mierop
Jaar	1873
Materiaal	steen
Locatie	Provincialeweg, Heiligerlee
Monumentstatus	rijksmonument
Monumentnummer	522099
Portaal    Kunst & Cultuur

Eerste monument (1825-1826)

Het eerste monument

Eeuwenlang herinnerde niets in het dorpje Heiligerlee aan de vroegere slag. Begin 19e eeuw, ruim 250 jaar na de slag, kwam hier echter verandering in door Theodorus van Swinderen "zijne zucht, om edele mannen en groote gebeurtenissen in aandenken en eere te houden". Dit paste goed binnen het hernieuwde nationalisme van die tijd, vlak na de Franse Tijd, waarbij men op zoek ging naar nationale helden.^[1] Toen in 1825 op initiatief van de Hoogezandster onderwijzer J.F. Beins geld werd ingezameld voor een 5 meter hoge geknotte gedenknaald (spitsvormige piramide/obelisk) met daarop een urn bij Heiligerlee, die vervolgens op 24 augustus 1826 werd ingewijd met een toespraak van de Oude Pekelase predikant en schoolopziener Marcus Jan Adriani en het volgende gedicht van de vaderlandslievende Hajo Spandaw:

'Ook nu vereren wij de blinkende viktorie
Den grootschen heldendood en de onverwelkbare glorie
Van Adolf, Nassau's roem. Het vrije nageslacht
Heeft hem een zuil gesticht. Eenvoudig is het teeken
Van onze erkentlijkheid. Waar heldendaden spreken
En liefde een schuld betaalt, daar voegt geen weidse pracht.

Op het monument werd de volgende tekst geplaatst:

Den onoverwonnen Held
ADOLF, GRAAF VAN NASSAU,
Hier ter plaatse
voor 's Lands Vrijheid
gesneuveld
den 23 Mei MDLXVIII
Door 't dankbaar nakroost opgericht
MDCCCXXVI