Gregorius II van Agrigento

Gregorius II van Agrigento (Pretorio nabij Agrigento, 559 – aldaar, 630) was bisschop van Agrigento op Sicilië, dat deel was van het Oost-Romeinse of Byzantijnse Rijk. Gregorius wordt vereerd als een heilige in de Orthodoxe Kerken, en sinds de 11e eeuw ook in de Roomse Kerk.

Gregorius II van Agrigento
Mozaïek in Istanbul
Geboren	559 te Pretorio nabij Agrigento, Oost-Romeinse Rijk
Gestorven	630 te Agrigento, Oost-Romeinse Rijk
Naamdag	23 november
Bescherm­heilige voor	Architecturaal erfgoed
Controverse	Twee jaar gevangenschap bij paus Gregorius I de Grote
Lijst van christelijke heiligen
Portaal    Christendom

Links: Gregorius II van Agrigento. Fresco in Opština Ohrid, Noord-Macedonië

Het leven van Gregorius II is verhaald door Leontius, abt van de orthodoxe en Griekstalige abdij San Saba in Rome in de 8e-9e eeuw.^[1] De abt vermeldde dat hij de vertellingen uit Agrigento die hij hoorde in de abdij, te boek stelde.

Het Romeinse cijfer II duidt erop dat er voor hem nog een andere heilige Gregorius bisschop was in Agrigento, namelijk in de 3e eeuw. Deze Gregorius I kreeg een korte vermelding door Leontius.

Heiligenleven

Gregorius werd geboren in Pretorio, een plek nabij Agrigento op Sicilië. Mogelijks komt Pretorio overeen met het moderne Naro.^[2] Hij was de zoon van Carito, een zanger, en Teodata, een lerares. Aan de leeftijd van acht jaar gaven zijn ouders hem, volgens de legende, over aan Potamio, bisschop van Agrigento die later heilig verklaard werd. Agrigento en heel Sicilië volgden de orthodoxe ritus. De bisschop gaf de jongen de eerste tonsuur, als teken van lagere wijding want hij wijdde hem tot lector. Aldus werd de jonge Gregorius een geestelijke. Hij was een leerling bij de oudere geestelijken.^[3]

In het jaar 578 trok Gregorius weg uit Sicilië richting het Heilige Land. Hij verbleef eerst in Carthago en dan in Jeruzalem. De patriarch wijdde hem tot diaken. Gregorius werd monnik in een orthodox klooster in de buurt van Tripoli; daar verbleef hij vier jaren in eenzaamheid. In 584 stond hij terug in Jeruzalem. Van de patriarch kreeg hij de toelating om door te reizen. Hij reisde via Antiochia ad Orontem naar Constantinopel.

Hij werd toegelaten tot het hof van keizer Mauricius. Daar nam hij deel aan theologische debatten. Vandaar trok hij verder naar Rome. Het bisdom Agrigento had hem verkozen tot hun bisschop zodat hij in Rome de bisschopswijding ontving.

Hij nam de bisschopstroon in (591), doch kreeg tegenwind van twee kandidaten die verloren hadden bij de bisschopsverkiezing. Gregorius liet de tempel van de godin Concordia omvormen tot een kathedraal. Dit leidde naar nog meer tegenkanting. Inwoners die de traditionele Romeinse godsdienst aanhingen, sloten zich aan bij de twee malcontente geestelijken. Paus Gregorius I de Grote riep Gregorius II bijgevolg bij hem in Rome. De klachten tegen hem gingen over overspel.^[4] Het bracht de paus ertoe hem in de gevangenis te gooien. Verder interesseerde de paus zich niet in hem. Dit veranderde toen Byzantijnse monniken met hulp van keizer Mauricius zijn vrijlating bepleitten; de keizer herinnerde hem nog van de debatten in Constantinopel. Gregorius II kwam vrij na een tweetal jaren gevangenschap.

Hij keerde terug naar Agrigento. Circa 595 liet hij een kerk bouwen gewijd aan de heiligen Petrus en Paulus. Hij stichtte parochies en bekeerde inwoners. Zijn moeder Teodata hielp hem bij de catechese. De cultus van Concordia zou niettemin blijven bestaan tot het einde van de 8e eeuw.^[5]

Gregorius II legde zich toe op de studie van Bijbelteksten doch ook van astronomie en geneeskunde. Hij zou akkoord geweest zijn dat de aarde rond de zon draaide en heeft dit verzoend met het Bijbelse beeld van een statische aarde.^[6] Hij genas medechristenen. Dit laatste leidde al tijdens zijn leven over het optreden van mirakels, dat zijn heiligencultus stimuleerde.

Hij overleed teruggetrokken tussen zijn boeken in het jaar 630.

Heiligenvererering

De heiligenverering vond en vindt plaats in Orthodoxe Kerken.

Nadat de Normandiërs het Arabische bestuur met geweld hadden omver geworpen, richtten ze het bisdom Agrigento opnieuw op (11e eeuw). Ditmaal met een Latijnse ritus. Zij startten met de heiligenverering van Gregorius II in de Roomse Kerk. Zijn feestdag is op 23 november.

In 2004 stelde het Vaticaan dat de heilige Gregorius II van Agrigento wordt vereerd omwille van "zijn studie van de Heilige Schrift en het ontsluiten van Goddelijke geheimen aan analfabeten".^[7] Hij is de beschermheilige van de architecturale schatten.