Kempens

Het Kempens is een groep Brabantse dialecten. Ze worden grofweg gesproken in de oostelijke twee derden van de provincie Antwerpen; in de Antwerpse Kempen dus.

In het blauwe gebied op deze kaart wordt volgens Weijnen (2000)^[1] Kempens dialect gesproken. Het Zuiderkempens gebied is aangeduid in het lichtblauw, het Noorderkempens in het donkerblauw.

Plaatsbepaling en geografische definitie

Het Kempens vertoont diverse overeenkomsten met de omliggende Brabantse dialecten: Zuid-Brabants, (Groot-)Antwerps (de dialecten van de stad Antwerpen en haar omgeving), Baronies en Oost-Brabants. Ook met het (West-)Limburgs bestaan overeenkomsten, die in het oosten van de provincie soms zeer uitgesproken zijn. Typisch aan het Kempens is de relatief kleine invloed van en op Brabantse dialecten in Nederland; waar het Antwerps een overgangsdialect vormt tussen Noord-Brabantse en Zuid-Brabantse dialecten, is dat voor het Kempens minder het geval. Alleen het uiterste noorden van de Belgische Kempen is in de loop der eeuwen vernederlandst (zie onder).

Het Kempens laat zich verdelen in het Noorder- en Zuiderkempens. Het Zuiderkempens heeft merkbare invloed van het Zuid-Brabants (Leuvens, Brussels) ondergaan, het Noorderkempens is daarbuiten gebleven.

Men moet het Kempens niet verwarren met het streekdialect Kempenlands, wat grotendeels in de in Nederland gelegen grensstreek Brabantse Kempen gesproken wordt, maar ook in delen van zowel de Antwerpse als de Belgisch Limburgse Kempen.

Niet in heel de Antwerpse Kempen wordt Kempens gesproken. De dialecten van Baarle-Hertog, Hoogstraten, Rijkevorsel en Brecht worden tot het Baronies gerekend, het dialect van Ravels en Oosthoven valt onder het Midden-Brabants, in Arendonk en Postel (en in het Limburgse Lommel) zijn Kempenlandse dialecten inheems. Veel plaatsen in het noorden van de streek vallen dus onder "Nederlandse" subdialecten.

Ook buiten de provincie Antwerpen wordt Kempens gesproken. Volgens dialectologisch onderzoek spreekt men Noorderkempens in de Limburgse plaatsen Leopoldsburg, Oostham, Kwaadmechelen, Genendijk, en in Kerkhoven (een gehucht van Lommel). In de Limburgse plaatsen Tessenderlo, Schoot, Engsbergen en Hulst wordt Zuiderkempens gesproken^[1].

In Vlaams-Brabant wordt Zuiderkempens gesproken in Keerbergen, Begijnendijk, Wolfsdonk, Averbode, en Deurne. Over het dialect van Keerbergen en Begijnendijk zeggen de onderzoekers wel dat het "dialectologische overgangsplaatsen" zijn, die zich "in ongeveer gelijke mate zowel tegen hun noordelijke als tegen hun zuidelijke buurgemeenten afzetten". Hoewel ze onder het Zuiderkempens gecategoriseerd worden, vertonen deze dialecten dus ook sterke overeenkomsten met het Zuid-Brabants, en is het voor discussie vatbaar of dit Kempense dan wel Zuid-Brabantse dialecten zijn^[1].