Kleermakerskrijt

Kleermakerskrijt is gereedschap om tijdelijke markeringen op textiel te maken. Kleermakers gebruiken het om lijnen te tekenen die aangeven hoe een patroon loopt en hoe er geknipt of vermaakt moet worden.

Een broeder aan het werk als kleermaker, 1749. De stof is afgetekend, een driehoekig krijtje ligt ernaast.

Wit kleermakerskrijtje in een handgreepje. Het kapje beschermt de punt en dient als puntenslijpertje.

Gewoonlijk is dit een krijtje, in de vorm van een platte wig of plat staafje. Het is meestal gemaakt van talk. Zonder kleurstoffen is het wit, maar er zijn andere kleuren verkrijgbaar, niet alleen voor gebruik op lichtgekleurde kleding, maar ook om bijvoorbeeld voor kniplijnen en naden verschillende kleuren te gebruiken.

Geschiedenis

Sinds de oude steentijd wordt er kleding genaaid. Zodra dat nauwkeurig moest gebeuren, was er behoefte aan tijdelijke markeringen. Daarvan zijn echter nauwelijks restanten terug te vinden.

Uit historische tijden is meer bekend. Een uitgave van de Encyclopédie van Diderot en d'Alembert uit 1771 toont een afbeelding van plat, afgerond kleermakerskrijt.^[1]

Archeologen vonden kleermakerskrijtjes van pijpaarde in een kleermakerszaak in St. John's (Canada), waar ze door de Grote brand van 1892 als het ware gebakken waren. Daardoor waren ze niet vergaan. In de klei was de tekst W.WHITE/GLASGOW gedrukt, wat erop duidt dat ze geleverd waren door de vooraanstaande Schotse pijpenmaker White's Clay Pipe Factory. Qua vorm leken ze opmerkelijk veel op het huidige kleermakerskrijt.^[2]

Samenstelling en varianten

In wigvorm en als platte staafjes

Uitwasbaar potlood met puntenslijper. Het kapje dient ook als borsteltje.

Slijper voor kleermakerskrijt

Scherpe radeerwielen voor bont

De krijtjes worden gemaakt van bindmiddel, gemalen speksteen (talk) en eventueel kleurstof. Speksteen is een zachte steensoort die gemakkelijk te bewerken is en die zeepachtig aanvoelt. Om een scherpe lijn te kunnen trekken is het krijtje toch harder dan schoolkrijt of stoepkrijt. In plaats van talk wordt ook kaoliniet (chinaklei) wel gebruikt. Verder wordt markeerkrijt op basis van wasachtige of zeepachtige stoffen aangeboden als kleermakerskrijt. Archeologen hebben 19e-eeuws krijt van pijpaarde gevonden.