Koreaanse literatuur

De Koreaanse literatuur is de literatuur die geproduceerd is in de Koreaanse taal en daarmee hoofdzakelijk opgesteld door Koreanen uit de tegenwoordige landen Noord-Korea en Zuid-Korea.

Een manhwa uit 1908

Drie Koninkrijken en Verenigde Silla

De vroegste voorbeelden van literatuur in Koreaanse bronnen zijn de hyangga (inheemse liederen), die uit een oude mondelinge literaire traditie voortkwamen en zowel godsdienstige als volkse boventonen hebben. Voor zover bekend zijn er slechts 25 hyangga overgeleverd, sommige oorspronkelijk daterend uit de zesde eeuw; 14 hiervan worden bewaard in een vroege historische tekst, Samguk-yusa (Memorabilia van de Drie Koninkrijken, 1285).^[1] De Samguk-yusa werd door drie hoogleraren Koreaanse taal en cultuur vertaald in het Nederlands.^[2]

Het boeddhisme werd het dominante systeem van denken tijdens de periode van de Verenigde Silla en oefende grote invloed op literatuur en kunst uit. Tegelijkertijd stimuleerde de opkomst van het confucianisme het gebruik van Chinees als literaire taal en bevorderde het de studie van de Chinese klassieken.^[3] Poëzie van Hanshi, in klassiek Chinees en volgens Chinese principes van poëzie samengesteld, maar door Koreanen geschreven, raakte wijdverspreid onder de literaire elite van de Verenigde Silla.^[4][5] Uit deze periode stamt de oudste bekende blokdruk tekst, de Dharani Sutra van onbevlekte zuiverheid en licht. Onderzoek van het Korean National Museum heeft bevestigd dat deze tekst gedateerd kan worden tot de "Verenigde Shilla-periode", de achtste eeuw. Het wordt bewaard in de Bulguk-tempel in Zuid-Korea.^[6]

Koryŏ- en Joseonperiode

Het boeddhisme bleef een belangrijke invloed uitoefenen op de literaire ontwikkeling van de Koryŏperiode. In 1236 gaf koning Kojong, uit de Koryŏdynastie, opdracht aan boeddhistische monniken de volledige boeddhistische canon Mahayana (een verzameling van soetra's, verhandelingen, en als de Tripitaka of Palman Daejanggyeong bekendstaande commentaren) te registreren om goddelijke bescherming tegen Mongoolse invasies uit het noorden te bieden. Het werk aan de Tripitaka begon meer dan een eeuw voor de eerste blokdrukken in Europa.^[7] Gebruikmakend van traditionele blokdrukmethodes, sneden de monniken de tekst in Chinese karakters met behulp van meer dan 81.000 houten blokken, in totaal 6.791 volumes.^[8][9] Tegenwoordig wordt de originele verzameling bewaard in de boeddhistische tempel Haeinsa in zuidelijk Zuid-Korea.^[10] Het wordt beschouwd als de meest volledige versie van de Mahayana Tripitaka ter wereld en de houten blokken worden nog steeds voor de druk van de heilige teksten gebruikt.^[7] In deze periode vond men in Korea ook de metalen boekdrukkunst uit.^[9] De Jikji Simche Yojeol, een bloemlezing van boedhistische- en zen teksten werd op deze manier geprint in 1377, 78 jaar voor het eerste in Europa gedrukte boek.^[8][11] De Jikji werd gevonden door Park Byung-seon, die ooit voor haar doctoraal naar Parijs trok en vervolgens jarenlang in de Bibliothèque Nationale de France in Parijs werkzaam was, terwijl zij Koreaanse materialen van de bibliotheek uitzocht.^[6]

De literatuur werd van meer belang tijdens Koryŏ- en de Joseonperiodes, toen goed opgeleide ambtenaren, yangban genaamd, de plaats innamen van de erfelijke regerende elite.^[12] In de traditie van confucianisme werden de yangban geselecteerd door een nationaal examen dat beheersing van literatuur en andere onderwerpen vereiste. Hun werken vormen de meerderheid van vastgelegde Koreaanse literatuur uit de Koryŏ- en Joseŏnperiodes. Deze Oegyujanggak-boeken werden in 2011 door Frankrijk teruggegeven aan Korea.^[13]

Sijo, een lyrisch gedicht met een eenvoudige maar toch verfijnde driestrofenbouw, ontstaan in de vroege 13e eeuw tijdens Koryŏperiode en in bloei tijdens de Joseonperiode.^[14] De gedichten komen voort uit een zangtraditie. Vroege sijopoëzie drukte confucianistische idealen met behulp van thema's uit de natuur, later werden elementen van satire en humor opgenomen.^[15] Vermaarde sijodichters waren onder meer Hwang kin-I, een goed opgeleide courtisane uit de 16e eeuw^[16] die als de belangrijkste Koreaanse dichteres wordt beschouwd^[17], en Yun Sŏn-do, een meester van de vorm die van 1587 tot 1671 leefde.^[18][19] Sijopoëzie werd tot in de 21e eeuw geschreven en heeft, zoals Japanse haiku, internationale populariteit verkregen.

De roman als literair genre kon in Korea pas ontstaan na de introductie van van het eenvoudige Koreaanse alfabet in 1446. De eerste Koreaanse romans werden rond 1600 in dit eenvoudige alfabet geschreven en geschreven in de volkstaal. Veel mensen konden ze lezen. De traditionele romans in Korea werden aangeduid als iyagi-ch'aek, (verhalenboeken). Koreaanse romans uit deze eerste periode waren vaak zedenromans (kwŏnsŏn ching'ak, ‘aansporing tot het goede en bestraffing van het kwade’).^[20]