Lydia Chagoll

Lydia Chagoll (Voorburg, 16 juni 1931 - Overijse, 23 juni 2020^[1]), pseunoniem van Lydia of Lijda Aldewereld, was een in Nederland geboren Belgische danseres, choreografe, filmregisseuse, scenarioschrijfster, schrijfster en actrice.

Lydia Chagoll

Achtergrond

Lijda Aldewereld was dochter van het Joodse echtpaar Bloeme Vijevano en journalist Simon Aldewereld.^[2][3] Toen ze jong was verhuisde de familie naar Brussel. Tijdens Tweede Wereldoorlog vluchtte de familie naar het buitenland en verbleven daarbij in Frankrijk, Spanje, Portugal, Mozambique en Zuid-Afrika. Geen van de landen gaf toestemming voor een permanent verblijf. Uiteindelijk belandde de familie in Nederlands-Indië en kwamen er in een opvangkamp terecht. Het gezin werd gesplitst; ouders bij één gezin, kinderen bij een ander. Ze kwamen aldaar van de regen in de drup; vlak na aankomst viel Japan Nederlands-Indië binnen. De familie werd geïnterneerd in meerdere jappenkampen, moeder en dochters werden zoals gebruikelijk in een vrouwenkamp opgesloten. In 1942 werden de vrouwen in Tjideng gehouden, alter volgden Grogol ^[4] in augustus 1943.^[5] Ze keerde terug naar Tjideng in augustus 1944.^[6] Later volgden nog Tangerang en Adek. Toen de familie in 1946 terugkeerde naar Nederland moest Lijda herstellen, zuster Annie Aldewereld kon gaan werken bij een modehuis in Amsterdam. Bij die terugkeer ontdekte de familie dat de overige familieleden waren omgebracht.^[7]

Actief leven

Tussen 1948 en 1973 trad ze naar buiten als danseres, danslerares en choreografe. In 1952 nam ze de artiestennaam Lydia Chagoll aan en kreeg ze de Belgische nationaliteit. Ze had haar eigen troep “Ballet Lydia Chagoll”, dat regelmatig te zien was op zowel de Vlaamse als Waalse televisie. Ze werd ook ingeschakeld door de Opera van Brussel en trad ermee door het hele land op. Tijdens die balletperiode behaalde ze in 1950 haar diploma literaire studies aan de Vrije Universiteit Brussel,^[8] en vervolgde haar studie aan de École Superieure des Études Choréographiques (Hogere school voor choreografie) in Parijs.

In de jaren zestig begon ze ook te schrijven met thema’s als datzelfde ballet, maar ook kindermishandeling en haar visie op de Tweede Wereldoorlog. In het volgende decennium werd ze gesteund door haar levensgezel Frans Buyens ook actief als cineaste.

Werken

Haar romans Zes jaar en zes maanden (1981) en Hirohito, keizer van Japan. Een vergeten oorlogsmisdadiger? (1988) behandelde de periode van internering. Andere titels waren Voor een glimlach van een kind en Het toekomstige verleden jaar.

Ze regisseerde de documentairefilm In de naam van de Führer uit 1977, die de André Cavens Award voor Beste Film heeft ontvangen van de Belgische Vereniging van Filmcritici (UCC).^[9] In 1982 regisseerde zij Voor de glimlach van een kind over kindermisbruik. Ze voerde campagne in heel België en richtte in 1983 SOS Kinderen op. In 2014, op 83-jarige leeftijd, regisseerde ze Ma Bister over de vervolging van het Roma-volk. Ze kreeg de Prijs voor de Democratie voor Ma Bister.^[10]. Chagoll en Buyens zouden 31 jaar samenwerken met als resultaat 32 documentaire; hun samenwerking werd vastgelegd ihet Duo-Portret (2005).

Chagoll werd naast Buyens begraven te Temse.