Mantella

Mantella is een geslacht van kikkers uit de familie gouden kikkers (Mantellidae). Er zijn zestien soorten bekend die allemaal voorkomen in delen van het Afrikaanse eiland Madagaskar.^[1]

Mantella
Mantella expectata
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Amfibia (Amfibieën) Orde: Anura (Kikkers) Familie: Mantellidae (Gouden kikkers) Onderfamilie: Mantellinae
Geslacht
Mantella Boulenger, 1882
Mantella-soorten bewonen de tropische laaglandbossen van Madagaskar, zoals in Masoala
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Mantella op Wikispecies
Portaal    Biologie Herpetologie

Verspreiding

Al de bekende soorten komen voor in de tropische regenwouden van het eiland, met name in de laaglandbossen in het oosten. Ze bewonen de strooisellaag en de lage begroeiing van de wouden, meestal in de buurt van stromend water.

Kenmerken

Mantella-soorten vertonen veel overeenkomsten met pijlgifkikkers. Links is Mantella madagascariensis afgebeeld, rechts de pijlgifkikker Ranitomeya amazonica.

Soorten van het geslacht Mantella zijn relatief kleine kikkers met een lichaamslengte tussen de twee en drie centimeter. De soorten hebben veel overeenkomsten met pijlgifkikkers. Ze hebben een vergelijkbare lichaamsbouw en onttrekken ook gif aan mieren, mijten en andere geleedpotigen die ze eten. Veel soorten hebben felle kleuren die eventuele predatoren waarschuwen voor hun giftige huid. Dit wordt als voorbeeld gezien van convergente evolutie, van kikkers zowel als gifdragende mieren.^[2]

Voortplanting

Enkele Mantella-soorten zijn net als pijlgifkikkers afhankelijk van phytotelmata (waterreservoirs in landplanten) voor de voortplanting. De meeste soorten leggen echter hun eieren op het land, waarna de kikkervissen in het regenseizoen naar nabijgelegen stroompjes en poeltjes spoelen.

Taxonomie

De eerste kikkers van dit geslacht werden in 1872 door de Franse natuuronderzoeker Alfred Grandidier beschreven (M. madagascariensis en M. betsileo). Hij zag ze aan voor pijlgifkikkers (Dendrobatidae) en plaatste ze in het geslacht Dendrobates. De twee soorten werden vervolgens in 1882 in het nieuwe geslacht Mantella geplaatst door de zoöloog George Albert Boulenger. Later werd het geslacht ondergebracht in de familie schuimnestboomkikkers (Rhacophoridae). In 1946 werd het geslacht in de nieuwe familie Mantellidae geplaatst door de Belgische herpetoloog Raymond Ferdinand Laurent.

Soorten

Er zijn zestien bekende soorten.^[3] Veel soorten vertonen onderlinge overeenkomsten, maar dit wil niet zeggen dat ze genetisch meer verwant aan elkaar zijn. In 2002 zijn op basis van fylogenetische studies en morfologische analyses vijftien soorten gegroepeerd in vijf soortgroepen.^[4] M. ebenaui werd in 2006 als aparte soort beschouwd en aan de M. betsileo-groep toegevoegd.^[5]

Mantella-soorten naar groep
M. madagascariensis-groep
	Mantella madagascariensis	(Grandidier, 1872)
	Mantella aurantiaca – Gouden mantella	(Mocquard, 1900)
	Mantella pulchra	Parker, 1925
	Mantella crocea	Pintak & Böhme, 1990
	Mantella milotympanum	Staniszewski, 1996
M. betsileo-groep
	Mantella betsileo	(Grandidier, 1872)
	Mantella ebenaui	(Boettger, 1880)
	Mantella viridis – Groene mantella	Pintak & Böhme, 1988
	Mantella expectata	Busse & Böhme, 1992
geen afbeelding	Mantella manery	Vences, Glaw & Böhme, 1999
M. cowani-groep
	Mantella cowanii	Boulenger, 1882
	Mantella baroni	Boulenger, 1888
	Mantella nigricans	Guibé, 1978
	Mantella haraldmeieri	Busse, 1981
M. laevigata-groep
	Mantella laevigata	Methuen & Hewitt, 1913
M. bernhardi-groep
	Mantella bernhardi	Vences, Glaw, Peyrieras, Böhme & Busse, 1994

Zie ook

• Lijst van amfibieën in Madagaskar