Onderbreking van de muziek

De Onderbreking van de muziek is een klein, ongesigneerd schilderij van de Hollandse meester Jan Vermeer uit circa 1660. Het geldt samen met twee andere Vermeers als een van de topstukken in de Frick Collection in New York.

Onderbreking van de muziek
Kunstenaar	Johannes Vermeer
Jaar	ca. 1658-1661
Techniek	olieverf op doek
Afmetingen	39,4 × 44,5 cm
Museum	Frick Gallery
Locatie	New York
RKD-gegevens
Portaal    Kunst & Cultuur

Frans van Mieris de Oude, Een man en een vrouw met twee honden, 1660, Mauritshuis, Den Haag.

Toestand

De beleving en het historisch onderzoek van het doek worden belemmerd door de betrekkelijk slechte staat waarin het verkeert, zoals dat al in de 19e eeuw werd opgemerkt.^[1] Toch zijn er wel enkele opvallende overeenkomsten te zien met de iets oudere genrestukken De soldaat en het lachende meisje, Drinkende dame met een heer en Dame en twee heren. Mogelijk diende ook Een man en een vrouw met twee honden van Vermeers tijdgenoot Frans van Mieris de Oudere als inspiratie. In al deze stukken is sprake van een gemengd gezelschap in een huiselijke omgeving, verstild in een lachende of drinkende beweging. De hang naar actieve, beweeglijke voorstellingen in de Hollandse schilderkunst van de Gouden Eeuw kon leiden tot geforceerde en kunstmatige poses. Een onderbreking van de handeling bood een oplossing voor deze tegenstrijdigheid.^[2]

Hier heeft een jongedame haar luit en notenschrift terzijde gelegd om een brief aan te nemen van de man die naast haar stoel staat. Haar enigszins onzekere maar verwachtingsvolle blik, van het onderwerp weg en op de toeschouwer gericht, verraadt dat het een liefdesbrief kan zijn. Ze is alert maar niet gespannen. Aan de muur op de achtergrond hangt een schilderij van een Cupido in de stijl van tijdgenoot Cesar van Everdingen, eerder door Vermeer afgebeeld achter het Slapend meisje, zij het nu proportioneel beduidend kleiner.

Rond de tafel staan drie Spaanse stoelen met gesneden leeuwenkopjes op de rugleuningen. Het tegen-intuïtieve perspectief en de onscherpe uitwerking van de lege stoel vooraan zijn typisch voor het gebruik van een camera obscura. Midden in het stilleven op tafel staat een porseleinen vaas met een zilveren deksel, zoals die naar Chinees model werden vervaardigd in Haarlem, Delft en andere Hollandse steden. Nadat het procedé was ontwikkeld om de kwaliteit van het origineel te evenaren, begon omstreeks 1650 de lange bloeiperiode van het Delfts blauw. Dit centrale gedeelte van het doek is het minst aangetast door de tand des tijds.

Restauratie

In 1907 werd het sterk versleten schilderij grondig gerestaureerd. Hierbij werd een later toegevoegde viool die aan een spijker in de muur voor de Cupido was opgehangen, verwijderd. Naast het raam hangt nog een vogelkooi die vermoedelijk evenmin origineel is. Voor de compositie en voor de vertelling van Vermeer zijn deze symbolen ook niet van belang. De rode kleding van het meisje verloor veel van de oorspronkelijke lichtheid en dieptewerking bij eerdere retouches.^[3]