Puntering

Voor de scheepsterm púnteren, zie Punter.

Puntering (van puntéren) is een muziekterm die de verlenging van een nootwaarde aangeeft door middel van een puntje achter een noot.^[1] Puntering kan ook voorkomen bij rusten. Gepunteerde rusten worden op dezelfde wijze verlengd als noten. Zo duurt een kwartnoot of kwartrust met een punt dus drie achtsten, waar een normale kwart slechts twee achtsten duurt. Omdat in de muzieknotatie de duur van de eerstvolgende kortere noot steeds de helft is van de vorige, biedt puntering de mogelijkheid een toon- of rustduur van drie tellen met één symbool te noteren.

Voorbeelden van puntering en waardeverandering

Spelling

Omdat gezaghebbende muziekhandleidingen vaak in het Duits gesteld zijn, of uit het Duits vertaald zijn, komt men met name in Nederland ook de variant punktering of punctering tegen, naar het Duits Punktierung. In Vlaanderen wordt ook nog de term pointering gebruikt, onder invloed van het Frans.

Geschiedenis

De notatie van punten achter een noot kwam reeds voor in de middeleeuwse muzieknotatie. De punt achter een noot (dat kon een maxima, longa, brevis, semibrevis of minima zijn) gaf een verandering van de 'perfectie' weer. Een 'imperfecte' (twee-tellige) noot werd 'perfect' (drie-tellig) door het plaatsen van een punt erachter. (Zie ook Zwarte mensurale notatie voor nadere uitleg.)

Gepunteerde ritmes en motieven

Motieven of ritmes waarin gepunteerde noten voorkomen, zoals de hop-figuur (achtste-punt-zestiende-etc) worden ook gepunteerde motieven of ritmes genoemd. In sommige gevallen wordt de puntering scherper uitgevoerd dan genoteerd, zoals in de Franse ouvertures uit de barok. Ook werd in de barok soms puntering gecombineerd met een triolenbeweging in een tegenstem. In dat geval werd de puntering soms minder scherp uitgevoerd, zodat de lange noot twee trioolnoten lang werd, en de korte een trioolnoot. Dit gebeurde vooral in snellere stukken, zoals de gigue.