Pyrofosfaat

Pyrofosfaat of difosfaat (IUPAC-naam) is het oxoanion van difosforzuur, met als brutoformule P₂O₇⁴⁻. Zowel het anion, de zouten en de esters van difosforzuur worden difosfaten of pyrofosfaten genoemd. Ze worden voornamelijk gebruikt als voedingsadditieven en staan bekend als E-450:

• Dinatriumpyrofosfaat
• Trinatriumpyrofosfaat
• Tetranatriumpyrofosfaat
• Dikaliumpyrofosfaat
• Tetrakaliumpyrofosfaat
• Dicalciumpyrofosfaat
• Calciumdiwaterstofpyrofosfaat

Structuurformule van het pyrofosfaatanion.

Synthese en toepassingen

Pyrofosfaten werden aanvankelijk bereid door het verhitten van fosfaten (πῦρ, pur is Oudgrieks voor vuur). Het zijn goede complexvormers en kennen tal van industriële toepassingen.

Biochemie

Pyrofosfaten spelen een bijzonder belangrijke rol in de biochemie. Daar wordt het anion vaak afgekort tot PP_i. Het wordt gevormd door de hydrolyse van ATP tot AMP in cellen:

${\displaystyle {\ce {ATP -> AMP{}+ PP_{i}}}}$

Ook bij het incorporeren van een nucleotide in een DNA- of RNA-streng tijdens de groei ervan, wordt pyrofosfaat vrijgesteld.

Pyrofosfaten zijn onstabiel in waterige oplossingen en hydrolyseren traag tot waterstoffosfaat:

${\displaystyle {\ce {P2O7^4- + H2O -> 2HPO4^2-}}}$

Deze hydrolyse is van belang bij het breken van de energierijke fosfaat-fosfaatbinding in ATP en de omvorming ervan tot AMP. Hierbij wordt ongeveer 40,6 kJ/mol aan energie vrijgesteld.

Zie ook

• Fosfiet
• Fosfaat