Staalcrisis

De Staalcrisis was een recessie op de mondiale staalmarkt in de zeventiger en tachtiger jaren van de 20e eeuw. De Staalcrisis was voornamelijk een Noord-Amerikaans en Europees fenomeen omdat hier het zwaartepunt van de mondiale staalproductie lag. De tweede oliecrisis verergerde de situatie en de staalcrisis duurde tot ver in de jaren tachtig.

In het decennium voor de Staalcrisis groeide de staalconsumptie met zo'n 6% op jaarbasis. De staalindustrie had fors geïnvesteerd om in deze snelgroeiende vraag te voorzien. Na de eerste oliecrisis stagneerde de vraag naar staal, maar de investeringsplannen werden niet stilgelegd met een grote overcapaciteit tot gevolg. De staalprijzen daalden aanzienlijk toen de markt verzadigd raakte. Veel staalbedrijven leden grote verliezen en gingen failliet. Vele honderdduizenden staalarbeiders raakten hun baan kwijt.

Mondiaal beeld staalproductie

In 1950 produceerde de wereld in totaal zo’n 200 miljoen short ton staal. In 1970 was dit ruimschoots verdrievoudigd tot 638 miljoen ton.^[1] Dit was een groeivoet van 6% op jaarbasis. In 1950 namen de Verenigde Staten en Europa nog driekwart van de wereldstaalproductie voor hun rekening, maar in 1970 was hun aandeel gedaald naar zo'n 45% of ruim 280 miljoen ton. Japan was in die periode sterk in opkomst en hun aandeel in de globale staalproductie steeg van minder dan 3% naar 16% in 1970, een stijging van 100 miljoen ton. Japanse staalfabrieken hadden een groot kostenvoordeel ten opzichte van de Amerikaanse staalproducenten en in mindere mate op de Europese staalbedrijven. Taiwan, Zuid-Korea en Brazilië waren sterk in opkomst als staalproducerende landen.

In 1984 lag de globale staalproductie op 783 miljoen ton. Vanaf 1970 was de groei slechts 1,5% op jaarbasis geweest. In de Verenigde Staten was de productie met 40% gedaald en in Europa was dit aanzienlijk minder maar toch nog 12,5%.^[1] Japan had een stijging kunnen realiseren van 12% in deze periode van 14 jaar. De Verenigde Staten importeerde in 1970 nog 7 miljoen ton staal, maar in 1984 was dit gestegen naar 23 miljoen ton. Europa en Japan hadden per saldo nog een stijging van de export gerealiseerd.

Verenigde Staten

De staalproductie in de Verenigde Staten daalde van 132 miljoen ton in 1974 naar 84 miljoen ton in 1984. Vanaf 1959 was het land een netto-importeur van staal en dit nam explosief toe in deze periode van 10 jaar. De federale overheid reageerde met meerdere maatregelen in een poging de staalindustrie te beschermen, waaronder importquota van 1969 tot 1973, minimum staalprijzen van 1978 tot 1980 en vrijwillige exportbeperkingen van 1983 tot 1987. Dit beleid had echter tot gevolg dat de prijzen voor de staalverbruikende industrieën werden verhoogd, wat leidde tot banenverlies en inflatoire druk, en de maatregelen werden snel afgeschaft.

Volgens het American Iron and Steel Institute telde de Amerikaanse staalindustrie 650.000 werknemers in 1953. Dit daalde tot 512.000 banen in 1974, het moment dat de staalcrisis begon, naar 399.000 banen in 1980 en in vier jaar tijd daalde dit nogmaals met 40% naar 236.000 banen in 1984.^[1]

De buitenlandse concurrentie heeft zeker een grote rol gespeeld in de reductie van het aantal banen, maar was niet de enige oorzaak. Tegen 1980 vond bijna een kwart van de Amerikaanse staalproductie plaats in verouderde fabrieken, met inefficiënte productie methoden. Daarnaast leidde het beleid van de Amerikaanse Federal Reserve in een sterke dollar hetgeen de concurrentiepositie verzwakte. De ontwikkeling van nieuwe managementstrategieën, zoals just-in-time productie, en productietechnieken, vooral continugieten, leidde tot een hogere efficiëntie en daarmee tot een vermindering van de werkgelegenheid.

Van 1980 tot 1988 sloot U.S. Steel de zeven minst efficiënte van zijn 12 staalfabrieken. Het personeelsbestand daalde van 75.000 werknemers naar 20.000. In 1989 had de Amerikaanse staalindustrie de bedrijfskosten met 35% verlaagd en de arbeidsproductiviteit met 38% verhoogd. U.S. Steel kon voor het eerst in tien jaar weer winstgevend opereren.