Loading AI tools
type dam (let op: Q12323 is het algemene internationale artikel over de term 'dam', en omvat ook stuwdammen) Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een stuwdam is een door de mens in een rivier gebouwde versperring, bedoeld voor irrigatiedoeleinden of het opwekken van elektriciteit.
In het waterreservoir wordt water opgeslagen. Het water heeft daardoor een energiepotentie doordat het een hoogte heeft. Het water wordt naar een turbine geleid via een smalle buis, waardoor de druk toeneemt. Het water drukt tegen de bladen van een in de buis opgenomen turbine die hierdoor draait. De turbine drijft een generator aan. Deze zet bewegingsenergie om in elektriciteit. Een transformator brengt de elektriciteit op de juiste spanning. De elektriciteit wordt vervolgens op het hoogspanningsnet gezet. Het water dat de turbine is gepasseerd stroomt gewoon verder.
Voor het berekenen van de energie die is vrijgekomen tijdens dit proces geldt deze formule:
waarbij:
Dammen zijn in twee typen te onderscheiden:
Door de aanleg van een dam kan men de stroming in de rivier verminderen en deze beter bevaarbaar maken, mits ook een stelsel van sluizen aangelegd wordt. Het rivierwater kan gebruikt worden voor drinkwaterproductie, voor irrigatie of voor de opwekking van waterkracht. Het ontstane stuwmeer kan biologisch gezien een aanwinst zijn door nieuwe biotopen en natuurschoon te creëren.
Een deel van het boven de stuwdam gelegen droge land komt onder water te staan, met verlies van landbouwgrond of bebouwd areaal ten gevolge. Bewoners moeten worden herhuisvest,[1] en natuur- en cultuurmonumenten verdwijnen onder water.
Daarnaast verandert de rivier van karakter; de stroom, die tot dan toe sterk seizoensgebonden fluctueerde zal meestal gelijkmatiger worden. Sediment dat wordt aangevoerd zal voor de stuwdam bezinken en het stuwmeer opvullen, en de overstromingen die het land stroomafwaarts van de stuwdam vruchtbaar hielden, blijven uit (bijv. de Aswandam in de Nijl). Vis die zich boven de plaats van de stuwdam placht voort te planten, kan de paaiplaatsen niet meer bereiken. Een goed voorbeeld is het geval van de Europese zalm, een anadrome vis die een groot deel van zijn leven in de open oceaan verblijft, maar om te paren hetzelfde bronstroompje van dezelfde rivier opzoekt waar hij ooit zelf uit het ei gekropen is. Deze levenskringloop kan danig verstoord worden door de aanwezigheid van een stuwdam. Vaak worden vistrappen ingebouwd om dit effect tegen te gaan. Als er te veel water aan het stuwmeer wordt onttrokken voor irrigatiedoeleinden kan het debiet van de rivier zoveel kleiner worden dat stroomafwaarts moeilijkheden met de watervoorziening voor irrigatie en drinkwater ontstaan. Stuwdammen geven daarom soms aanleiding tot internationale wrijving.
Stuwdammen bewegen onder invloed van de waterdruk. Zo is van de barrage d'Emosson in Zwitserland bekend dat de top van de dam bij een vol meer ongeveer 10 cm richting het dal wordt gedrukt ten opzichte van het lege meer. De beweging van stuwdammen wordt intern al vele decennia gemeten met behulp van pendulums (slingers) en omgekeerde pendulums. Recenter worden hier ook lasers voor gebruikt. De laserbundel is gericht op spiegels op de top van de dam. Als de dam beweegt, beweegt de spiegel mee waardoor de laserstraal op een andere wijze afgebogen wordt.
Ondanks de beveiliging zijn er diverse ongelukken bekend waarbij stuwdammen braken. Het ernstigste ongeluk in Europa van de afgelopen 100 jaar betreft de Malpassetdam nabij de Franse plaats Fréjus. Deze dam brak op 2 december 1959, met 423 doden tot gevolg. In de Volksrepubliek China bezweek de Banqiaodam op 8 augustus 1975. Voor evacuatie van de bewoners was geen tijd en bij deze dambreuk kwamen zo'n 26.000 mensen om het leven.
Naast bouwkundige veiligheid vormen aardbevingen, terrorisme en militaire aanvallen een risico voor stuwdammen.
In de Verenigde Staten zijn tussen 2012 en 2020 meer dan 1.700 stuwdammen afgebroken. Vele stuwdammen waren economisch onrendabel geworden. Anderzijds wordt ook vanuit ecologische hoek gepleit voor het herstel van rivierbeddingen en vispopulaties, zo bijvoorbeeld in de Californische Klamath-rivier.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_Dams,_Revision_01_(6185231935).jpg)
