Tethysoceaan

De Tethysoceaan, Tethyszee^[1] of Neo-Tethysoceaan, ter onderscheid met de Paleo-Tethysoceaan, was de oceaan tussen Afrika en het Arabisch Schiereiland aan de ene kant en Europa en Azië aan de andere kant. De Tethysoceaan bestond tussen 230 en 38 miljoen jaar geleden, voordat de huidige verbinding tussen Anatolië en Arabië tot stand kwam en de Balkan en Italië met de rest van Europa werden verbonden. Deze periode komt in de geologische tijdschaal met het Mesozoïcum en het vroege Tertiair overeen, vanaf het Trias en Jura tot het Eoceen. De Zwarte en Kaspische Zee en het Aralmeer zijn overblijfselen van de Tethysoceaan, maar ook de Middellandse Zee wordt soms als overblijfsel van de Westelijke Tethys beschouwd.

De Tethysoceaan verdeelt Pangea in twee supercontinenten, Laurazië en Gondwana

Geschiedenis

De geoloog Eduard Suess stelde al in 1893 op basis van de verspreiding van fossielen voor dat er ooit een ondiepe binnenzee bestaan had tussen Europa en Afrika. Suess noemde de zee naar de Griekse godin Tethys, maar het idee dat Europa en Afrika ooit verder uit elkaar gelegen hadden was Suess vreemd. Alfred Wegener kwam pas in 1911 met zijn hypothese van continentverschuivingen en deze werd pas halverwege de 20e eeuw geaccepteerd. Suess had geen reden om aan te nemen dat de Tethyszee ooit de breedte van een echte oceaan kon hebben gehad. De theorie van de platentektoniek heeft de ontdekkingen van Suess in een nieuw daglicht gesteld en deels weerlegd, maar de kern ervan bleek correct, zodat Suess als de ontdekker van de Tethysoceaan wordt beschouwd.

Afrika en Arabië vormden ooit samen met onder andere India, Australië, en een serie kleinere continentale fragmenten het paleocontinent Gondwana. Het grootste deel van Europa en Azië vormde tijdens het Krijt en het Tertiair samen het paleocontinent Laurazië. Volgens de platentektoniek behoorde Afrika of Gondwana tot de Afrikaanse Plaat, die in de loop van miljoenen jaren langzaam noordwaarts bewoog en daarbij in botsing kwam met de Euraziatische Plaat, Europa en Azië. Kleinere fragmenten zoals het Iberisch Schiereiland, Italië, de Balkan, Anatolië, delen van het zuiden van Iran en Afghanistan en Tibet lagen tussen de twee grote landmassa's en maakten onderdeel uit van de botsing. Bij het naar elkaar toe bewegen van de continenten verdween de Tethysoceaan langzaam. De continenten bewegen nog steeds verder naar elkaar toe, waardoor de Middellandse Zee steeds iets smaller wordt.

Perm-Triasgrens ±245 Ma^[2] Cimmeria, Cimmerian superterrane, beweegt naar het noorden richting Laurazië, de Paleo-Tethys sluit terwijl de Tethys groeit.

Middenkrijt ±100 Ma^[2] Cimmeria is met Laurazië gecollideerd. De Tethys strekt zich uit tussen Laurazië in het noorden en Afrika, India en Australië in het zuiden.