Tim Winton

Tim Winton AO (Perth, 4 augustus 1960) is een West-Australische schrijver van romans, toneelstukken, kortverhalen en kinderboeken.

Tim Winton
Winton bij de voorstelling van Breath in 2008
Algemene informatie
Volledige naam	Timothy John Winton
Geboortedatum	Karrinyup, Perth 4 augustus 1960
Geboorteplaats	Perth
Geboorteland	Australië
Beroep	schrijver
Jaren actief	1982 -
Werk
Genre(s)	literatuur, kinderboeken, non-fictie, kortverhalen
Bekende werken	Cloudstreet, Dirt Music, Breath, Shallows, Blueback
Prijzen en onderscheidingen	Miles Franklin Award 1984, 1992, 2002, 2009
Dbnl-profiel
(en) IMDb-profiel
Portaal    Literatuur Australië

Winton verwierf internationale bekendheid met Cloudstreet en werd tweemaal genomineerd voor de Man Booker Prize for Fiction, voor The Riders in 1995 en voor Dirt Music in 2002. Hij vindt inspiratie in het West-Australische landschap, waarin zijn verhalen zich dan ook meestal afspelen.

Leven

Tim Winton werd in 1960 in Karrinyup, een buitenwijk van Perth, geboren. Zijn vader was motoragent en scherpschutter bij de politie, moeder was huisvrouw en wasvrouw. Toen Winton vijf jaar oud was, werd zijn vader door een dronken chauffeur van zijn motor gereden en diende een tracheotomie te ondergaan. Zijn vader in coma zien liggen heeft Wintons leven in belangrijke mate beïnvloed. Als hij 's avonds niet kon slapen luisterde hij stiekem naar de gesprekken die vader en moeder over de voorbije dag hielden, over alle rampspoed die zijn vader tijdens zijn dienst had meegemaakt. Ongevallen en plotse (emotionele) gebeurtenissen spelen dikwijls een rol in zijn werk.^[1]

Winton besliste toen hij tien jaar oud was dat hij schrijver zou worden. Toen Winton twaalf was, werd zijn vader naar Albany overgeplaatst. Het hele gezin verhuisde mee. De omgang tussen mensen was ruwer in Albany dan in de buitenwijken van Perth. Om niet gepest te worden vertelde Winton lange verhalen. Surfen was een uitlaatklep. Uitgaan was gevaarlijk en de feestjes waren ver weg. Men reed dronken en snel over de verlaten en donkere wegen. Een put of een kangoeroe was voldoende om in het ziekenhuis te belanden. Het feestje voor Wintons achttiende verjaardag eindigde in het ziekenhuis. Hij was door een muur van een meisjesschool gereden. Winton was maanden bedlegerig. Door het ongeval kwam hij terug in contact met Denise, een studente verpleegkunde, die hij als kind nog had gekend. Winton had haar, toen hij negen jaar oud was, ten huwelijk gevraagd.^[1]

Winton was de eerste uit de familie die erin slaagde een diploma secundair onderwijs te behalen. Zijn ouders schreven hem in aan de Curtin University of Technology. Die bleek een cursus creatief schrijven aan te bieden. Hoewel hij geen hoge pet ophad van schrijfcursussen ontmoette hij er toch een mentor, de Australische schrijfster Elizabeth Jolley.^[1] Winton schreef zijn eerste roman, An Open Swimmer, toen hij aan de universiteit studeerde. Hij kreeg er in 1981 de The Australian/Vogel Literary Award voor. Winton schreef naar eigen zeggen "het grootste deel van drie boeken aan de universiteit". Zijn tweede boek, Shallows, won de Miles Franklin Award in 1984.^[2] Winton is zowel trots als verwonderd over het feit dat hij kan leven van het schrijven van fictie.^[1]

Winton huwde Denise toen hij eenentwintig jaar oud was en zij twintig. Denise beviel van hun eerste kind toen ze nog studente verpleegkunde was. Winton schreef kortverhalen wanneer zijn zoontje sliep. Het gezin knoopte met moeite de eindjes aan elkaar. Hij schreef tien boeken in de jaren 1980. Omdat hij graag schreef maar ook omdat hij het geld nodig had. Winton schreef aan drie bureaus. Als hij vastliep met het schrijven van een roman ging hij aan een ander bureau, aan een kinderboek of een kortverhaal, verder werken. Die manier van werken maakte het mogelijk financieel rond te komen.^[1]

In 1987 ontving hij een schrijfbeurs, reisde naar Parijs en schreef de roman Cloudstreet in Ierland. In die periode kreeg hij AU$ 1.000 voorschot per boek. Hij had gehoopt tienduizend exemplaren van Cloudstreet te verkopen maar verkocht er honderdduizenden. Door dit succes verminderde de financiële druk en ging Winton rustiger schrijven.^[1]

Het gezin verhuisde vanuit een buitenwijk van Perth naar de kuststreek ten noorden van Perth. Er waren ondertussen nog twee kinderen bijgekomen. Winton zorgde voor het hoofdgedeelte van het gezinsinkomen. 's Ochtends ging hij kreeften vangen waarna hij tot 's middags schreef. In de namiddag zwom en speerviste hij. Begin jaren 2000 doneerde Winton het prijsgeld van de Miles Franklin Award voor Dirt Music, AU$ 28.000, aan de campagne om het Ningaloo Reef te redden. Hij deed dit deels uit schuldgevoel omdat hij het leven in de oceaan enkel kende door middel van speer en vishaak.^[1]

Winton bewaakt, ondanks zijn stijgende bekendheid, steeds de privacy van zijn gezin en familie . Hij spreekt niet dikwijls in het openbaar, enkel wanneer nieuwe boeken uitkomen of voor campagnes van de natuurbeweging. Winton staat bekend als een "vriendelijk en openhartig man met een ongedwongen en emotionele intelligentie".^[3]

Stijl en thema's

Winton haalt inspiratie uit de plaats en het landschap, meestal de West-Australische kuststreek. Naar eigen zeggen "komt de plaats eerst. Als de plaats me niet interesseert dan voel ik niets. Ik kan er geen mensen in voelen. Ik voel niet wat de mensen er doen of zouden kunnen doen."^[2]

Winton zegt enkel vanuit de plaats en niet thematisch te werk te gaan.^[4] Toch zijn er een aantal terugkerende thema's in zijn werk te bespeuren. Zijn verhalen gaan dikwijls over de adolescentie. Het personage Gail uit The Turning zegt: "elke levendige ervaring stamt uit je puberteit".^[2] Zijn personages zijn meestal fragiel. Vele verhalen zijn doordrongen van mogelijke rampspoed - op zee, op land of emotioneel - en veel personages zijn of geraken lichamelijk of geestelijk gewond.^[1] De vrouwelijke personages zijn meestal sterk terwijl de mannelijke personages altijd ergens door gekweld worden.^[5]

Wintons stijl is wild en poëtisch. Dit komt onder meer door het gebruik van volkse Australische uitdrukkingen. Hij grijpt niet meer terug naar de taal en geplogenheden van het Britse moederland zoals zijn voorgangers deden. Hij heeft die taal gelost, in navolging van de Amerikanen voor hem.^[1] Dit was geen bewuste keuze.^[6]

Winton houdt ervan personages uit oudere verhalen in nieuwere te laten opduiken. Queenie Cookson bijvoorbeeld, een personage uit Breath, verscheen ook in Shallows, Minimum of Two en in twee van de Lockie Leonard boeken.^[2] Georgie en Lu uit Dirt Music werden gerecycleerd in het toneelstuk Signs of Life.^[6]

Winton over het schrijverschap

"Ik heb nooit gehunkerd naar bekendheid en had nooit verwacht door meer dan een paar duizend mensen gelezen te worden. Als je dan zo massaal gelezen wordt is die publieke bekendheid verontrustend. Er is een ongemakkelijke ontmoeting tussen kunst en commercie die ik persoonlijk niet weet op te lossen ... schrijven is iets dat ik voor mezelf doe ... omdat ik het kan ..." Winton over de magische momenten: "wanneer 'het gebeurt', wanneer de pen het papier beroert, leef je enkel in de tegenwoordige tijd - je hebt geen leeftijd, geen hartslag, je leeft enkel in een nauwe focus die tijdsloos is."^[3]

"Schrijven is een beetje als surfen, het grootste deel van de tijd ben je aan het wachten. En het is best aangenaam, zitten wachten in het water. Maar je verwacht dat de gevolgen van een storm, ver weg achter de horizon, uit een andere tijdzone, meestal dagen oud, zich zullen verder zetten in de vorm van golven. Wanneer deze verschijnen draai je je om en surft op die energie naar de kust. Het is een zalig gevoel, die stuwkracht voelen. Als je geluk hebt gaat het sierlijk. Als schrijver ga je elke dag aan je bureau zitten en je wacht, in de hoop dat er iets van over de horizon komt. Vervolgens keer je je om en surft in de vorm van een verhaal."^[1]

Winton beschrijft het schrijven ook als jagen. "Je mag het dier nooit in de ogen kijken. Je mag het nooit rechtstreeks aankijken want het weet dan dat je eraan komt en loopt weg."^[1]

Natuurbescherming

Winton is actief in de Australische natuurbeweging. Hij is het gezicht van de Australian Marine Conservation Society en is betrokken bij vele campagnes, waaronder de bewustmaking voor het belang van duurzame consumptie van vis en schaal- en schelpdieren. Winton is het uithangbord van de Stop the Toad Foundation. Hij mengde zich in het debat over de walvisjacht door het schrijven van een artikel op de website Last Whale. Hij is ook een pleitbezorger voor de Save Moreton Bay-organisatie, de Environment Defender’s Office, de Australian Wildlife Conservancy en de Marine Conservation Society. Winton neemt het op voor de haai en is tegen het oogsten van haaienvinnen.^[7]

In 2003 ontving Winton een onderscheiding van de Australian Society of Authors voor zijn inzet in de campagne om het rif voor de Ningaloo-kust te redden.^[8]

In 2016 werd een nieuw ontdekte vissoort uit de regio Kimberley naar hem vernoemd.^[9]

In maart 2017 werd Winton het gezicht van de net opgerichte Native Australian Animals Trust. De trust werd opgezet om onderzoek en onderwijs over de inheemse dieren en hun omgeving te ondersteunen.

Winton was in 2023 presentator van de door ABC uitgezonden natuurminiserie Ningaloo Nyinggulu.^[10]

Wintons in 2024 uitgebrachte roman Juice heeft in tegenstelling tot zijn vorige werk de klimaatcrisis als hoofdthema en wordt een dystopische cli-fi genoemd.^[11]

Bibliografie

Bibliografie

Jaar	Titel	Titel Ned. vertaling	Uitgeverij	ISBN	Opmerkingen
Romans
1982	An Open Swimmer		George Allen & Unwin	0-86861-220-0
1984	Shallows		George Allen & Unwin	0-86861-793-8
1986	That Eye, the Sky		Atheneum Books	978-0-689-11869-2
1988	In the Winter Dark		McPhee Gribble	0-86914-045-0
1991	Cloudstreet		McPhee Gribble	0-14-027398-0
1994	The Riders	De Ruiters	de Geus	978-9-0522-6411-0
1997	Blueback	Blauwrug	Singel Uitgevers	978-9-0522-6610-7	vertaald door M. van Gelder - in de VS verschenen als roman, in de VK als jeugdboek, in AU als beide[3]
2001	Dirt Music	Over de rand van de wereld	de Geus	978-9-0445-0232-9	vertaald door R. Willemse
2006	Small Mercies		Picador	978-0-3304-4574-0	novelle
2008	Breath		Hamish Hamilton	978-0-241-01530-8
2013	Eyrie		Penguin Books	978-0-3741-5134-8
2018	The Shepherd's Hut	De herdershut	de Geus	978-9-0445-4193-9	vertaald door Molly van Gelder
2024	Juice		Penguin Books	978-1-7613-4489-3
Kortverhalen
1985	Scission		Penguin Books	0-14008-060-0	verzameling
1987	Minimum of Two		Penguin Books	978-0-1402-7399-1	verzameling
1995	The Collected Shorter Novels of Tim Winton		Picador	0-33032-555-8	verzameling
2005	The Turning		Picador	0-330-43830-1	verzameling
2021	Growing up in Australia		Black Inc Books	978-1-7606-4318-8	[12] met Nyadol Nyuon, Magda Szubanski, Christos Tsiolkas, Rick Morton, Tara June Winch, Stan Grant, Anna Goldworthy, Benjamin Law en Alice Pung (voorwoord)
Kinderboeken
1988	Jesse		Puffin Books	978-0-1405-4329-2
1990	Lockie Leonard, Human Torpedo	Lockie leonard, de torpedo	Het Spectrum	978-9-0000-2806-1
1991	The Bugalugs Bum Thief		Puffin Books	978-0-1433-0084-7
1993	Lockie Leonard, Scumbuster		Puffin Books	978-0-1433-0776-1
1997	Lockie Leonard, Legend		Puffin Books	978-0-1433-0777-8
1998	The Deep		Fremantle Press	978-1-8636-8210-7
Non-fictie
1993	Land's Edge		Pan Macmillan		autobiografie met foto's van Trish Ainslie en Roger Garwood
1994	Local Colour: Travels in the Other Australia		Odyssey	9-622-17360-8	reisverslag met foto's van Bill Bachman
1999	Down to Earth: Australian Landscapes		Freemantle Press	978-1-8636-8259-6	met foto's van Richard Woldendorp
2009	Smalltown		Penguin Books	1-926-42812-9	met foto's van Martin Mischkulnig
2015	Island Home		Penguin Books	978-1-9264-2874-1
2016	The Boy Behind the Curtain		Penguin Books	978-1-9264-2876-5	autobiografische kortverhalen
Toneelstuk
2011	Rising Water
2012	Signs of Life
2013	Shrine

Bewerkingen

• That Eye The Sky, bewerkt door Richard Roxburgh en Justin Monjo voor toneel, New Theatre, Newton
• Cloudstreet, bewerkt voor ABC radio door Paige Gibbs
• Cloudstreet, bewerkt door Justin Monjo en Nick Enright voor toneel, eerst uitgevoerd door Black Swan State Theatre Company, internationale tournee door Belvoir Street Theatre
• Lockie Leonard, Human Torpedo, bewerkt door Paige Gibbs en eerst uitgevoerd door Perth Theatre Company
• Lockie Leonard, Scumbuster, bewerkt door Garry Fry en eerst uitgevoerd door Theatre South in Wollongong in 1998
• Bugalugs Bum Thief, bewerkt door Spare Parts Puppet Theatre
• Bugalugs Bum Thief, bewerkt door Monkey Baa Theatre Company
• The Deep, bewerkt door Spare Parts Puppet Theatre
• Blueback, bewerkt door Peta Murray voor Terrapin Puppet Theatre en Spare Parts Puppet Theatre
• The Turning, bewerkt door Bill McCluskey en uitgevoerd door Perth Theatre Company voor het Perth International Writer’s Festival in 2008
• The Riders, bewerkt voor opera uitgevoerd door Victorian Opera/Malthouse Theatre in 2014
• Cloudstreet, bewerkt voor opera en eerst uitgevoerd door State Opera of South Australia in Adelaide op 12 en 13 mei 2016

Verfilmingen

• Film gebaseerd op That Eye the Sky door John Ruane in 1994
• Film gebaseerd op In The Winter Dark door James Bogle in 1998
• De jeugdserie Lockie Leonard gebaseerd op de boeken, het eerste seizoen werd in 2007 en het tweede in 2010 uitgebracht
• Verfilming van het kortverhaal The Water Was Dark and Went Forever Down in 2009
• Een miniserie, gebaseerd op Cloudstreet, werd in 2011 uitgezonden
• Een film gebaseerd op The Turning werd in 2013 uitgebracht en sleepte enkele nominaties en prijzen in de wacht
• De film Dirt Music (2019).

Literatuur

• The Fiction of Tim Winton: Earthed and Sacred, Lyn McCredden, Sydney University Press, 2017
• Tim Winton: Critical Essays, Lyn McCredden en Nathanael O'Reilly (red), University of Western Australia Publishing, 2014
• Mind the Country: Tim Winton’s fiction, Salhia Ben-Messahel, University of Western Australia Press, 2006
• Tim Winton: the writer and his work, Michael McGirr, Macmillan Education, 1999
• Tim Winton: a celebration, Hilary McPhee (red), National Library of Australia, (1999)
• Reading Tim Winton, Richard Rossiter en Lyn Jacobs (red), Angus & Robertson, (1993)
• De Nationale bibliotheek van Australië heeft de Papers of Tim Winton (unpublished 1980-1996), biografische knipsels en programma's en gerelateerd materiaal door haar verzameld, in haar bezit.