Tweede Kamerverkiezingen 2021

De Tweede Kamerverkiezingen 2021 waren reguliere Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. De Kiesraad benoemde woensdag 17 maart 2021 als de verkiezingsdag. Vanwege de coronapandemie kon op een beperkt aantal locaties ook op 15 en 16 maart al gestemd worden, en kiesgerechtigden van 70 jaar en ouder, alsmede Nederlanders woonachtig in het buitenland, konden per post hun stem eerder uitbrengen.

Tweede Kamerverkiezingen 2021
Datum	17 maart 2021[a]
Land	Nederland
Te verdelen zetels	150
Opkomst	78,71%[1]
Resultaat
Grootste partij	VVD
Nieuwe kabinet	Rutte IV
Vorige kabinet	Rutte III
Begin regeerperiode	10 januari 2022
■ Volt: 3 zetels ■ BIJ1: 1 zetel ■ SP: 9 zetels ■ GroenLinks: 8 zetels ■ 50+: 1 zetel ■ DENK: 3 zetels ■ PvdD: 6 zetels ■ PvdA: 9 zetels ■ D66: 24 zetels ■ ChristenUnie: 5 zetels ■ SGP: 3 zetels ■ VVD: 34 zetels ■ CDA: 15 zetels ■ BBB: 1 zetel ■ JA21: 3 zetels ■ FVD: 8 zetels ■ PVV: 17 zetels Totaal 17 partijen
Opvolging verkiezingen
← 2017     2023 →
Portaal    Politiek

Per gemeente opende minstens één stembureau al op maandag 15 maart 2021 de deuren om mensen in de kwetsbare doelgroep de kans te bieden op een rustig moment hun stem uit te brengen.

De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Het regerende kabinet-Rutte III diende op 15 januari 2021 voortijdig zijn ontslag in naar aanleiding van de toeslagenaffaire, maar dit had geen effect op de datum van de verkiezingen.

Aanloop

Verkiezingen gedurende pandemie

Briefstembiljet met enveloppen voor stemmen per post

Stembureaus zijn ruim opgezet en deelnemers en vrijwilligers wordt gevraagd mondneusmaskers te dragen: looproutes zijn uitgezet.

Sporthal in Woerden met de leden van het stembureau op onderlinge afstand achter een afscherming en nog iemand bij de stembus vooraan.

De Tweede Kamerverkiezingen van 2021 werden gehouden tijdens de coronapandemie. Op maandag 15 en dinsdag 16 maart 2021 kon in alle gemeenten in ten minste één stemlokaal vervroegd worden gestemd. Dat gebeurde vooral voor kiezers die extra risico zouden lopen door besmetting met het coronavirus.

Er werden extra maatregelen genomen om de verkiezingen veilig te laten verlopen. Al tijdens de gemeentelijke herindelingsverkiezingen van 18 november 2020 werd hiermee geëxperimenteerd.^[2] Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Kajsa Ollongren kondigde aan een deel van de stembureaus twee dagen voor de verkiezingsdag al te openen, het mogelijk te maken voor zeventigplussers om per post te stemmen en het aantal toegestane volmachtstemmen uit te breiden van twee naar drie. Ook kwam er een extra stembureaulid, die toezag of het niet te druk zou worden en of iedereen zich aan de corona-maatregelen hield.^[3] Hiervoor was een (tijdelijke) wetswijziging van de Kieswet nodig, die op 26 januari 2021 werd aangenomen.^[4] Voor deze aanpassingen werd verwacht dat er 70.000 extra stembureauleden nodig zouden zijn, terwijl de verwachting was dat senioren, normaal de grootste groep stembureauleden, vanwege kwetsbaarheid zich in mindere mate zouden aanmelden.

Als gevolg van de coronamaatregelen vonden de verkiezingscampagnes grotendeels digitaal plaats. Grote uitzondering hierop was de verkiezingscampagne van Forum voor Democratie. Deze partij trok met haar zogenaamde vrijheidskaravaan door het land en trok zeer veel publiek op diverse bijeenkomsten.

Deelnemende partijen

Een van de 20 definitieve kandidatenlijsten (in dit geval Kieskring 1, Groningen)

Op 30 december 2020 maakte het centraal stembureau^[b] bekend dat 89 politieke partijen een registratieverzoek ingediend hadden.^[5]

Uitgevouwen stembiljet in stemhokje met het verstrekte rode potlood.

Op 1 februari 2021 werden de kandidatenlijsten aangeleverd bij het centraal stembureau. Partijen die bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen geen zetel behaald hadden, moesten tevens een waarborgsom van €11.250 storten en per kieskring 30 ondersteuningsverklaringen indienen. In een kieskring waarin onvoldoende ondersteuningsverklaringen ingeleverd waren, kon de betrokken partij niet toegelaten worden tot deze verkiezingen.

Op 2 februari 2021 maakte het centraal stembureau bekend dat 41 partijen een kandidatenlijst ingediend hadden.^[6] Tegelijkertijd publiceerde het centraal stembureau een proces-verbaal van het onderzoek naar de kandidatenlijsten. Partijen hadden tot en met 4 februari 2021 de gelegenheid bepaalde verzuimen te herstellen.^[7]

Op 5 februari 2021 besliste het centraal stembureau in een openbare zitting over de geldigheid van de kandidatenlijsten, de vermelde kandidaten en vermelde partijnamen. De kandidatenlijsten van De Jongerenpartij, Evert!, Healthy Earth en Zorgend Nederland werden in alle kieskringen ongeldig verklaard. Tevens werden de geldig verklaarde kandidatenlijsten genummerd.^[8]

Op 10, 12, 15 en 16 februari 2021 deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitspraak in het beroep dat een aantal partijen had ingesteld tegen sommige besluiten van het centraal stembureau.^[9] Alle beroepszaken werden niet-ontvankelijk of ongegrond verklaard.

Op 23 februari 2021 publiceerde het centraal stembureau de definitieve kandidatenlijsten in de Staatscourant.^[10]

Het verkiezingsprogramma van tien partijen werd door het Centraal Planbureau (CPB) doorgerekend. Vanwege de beperkte capaciteit van het CPB werden hiervoor alleen de partijen uitgenodigd die bij de verkiezingen in 2017 zetels in de Tweede Kamer behaald hadden.^[11]

Lijst[c]	Partij[d]	Lijsttrekker	Kieskringen /20
1	VVD	Mark Rutte	20
2	PVV (Partij voor de Vrijheid)	Geert Wilders	20
3	CDA	Wopke Hoekstra	20
4	D66	Sigrid Kaag	20
5	GROENLINKS	Jesse Klaver	20
6	SP (Socialistische Partij)	Lilian Marijnissen	20
7	Partij van de Arbeid (P.v.d.A.)	Lilianne Ploumen	20
8	ChristenUnie	Gert-Jan Segers	20
9	Partij voor de Dieren	Esther Ouwehand	20
10	50PLUS	Liane den Haan	20
11	Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)	Kees van der Staaij	20
12	DENK	Farid Azarkan	20
13	Forum voor Democratie	Thierry Baudet	20
14	BIJ1[e]	Sylvana Simons	20
15	JA21[f]	Joost Eerdmans	20
16	CODE ORANJE[f]	Richard de Mos	20
17	Volt[f]	Laurens Dassen	20
18	NIDA[f]	Nourdin El Ouali	20
19	Piratenpartij	Matthijs Pontier	20
20	LP (Libertaire Partij)[g]	Robert Valentine	20
21	JONG[f]	Jaron Tichelaar	19[h]
22	Splinter[f]	Femke Merel van Kooten-Arissen	19[h]
23	BBB[f]	Caroline van der Plas	19[h]
24	NLBeter[f]	Esther van Fenema	19[h]
25	Lijst Henk Krol[f]	Henk Krol	19[h]
26	OPRECHT[f]	Michael Ruperti	19[h]
27	JEZUS LEEFT	Florens van der Spek	16[i]
28	Trots op Nederland (TROTS)[f]	Sander van den Raadt	13[j]
29	U-Buntu Connected Front[f]	Regillio Vaarnold	13[k]
30	blanco lijst[f][l]	Anna Zeven	12[m]
31	Partij van de Eenheid[f]	Arnoud van Doorn	8[n]
32	De Feestpartij (DFP)[f]	Johan Vlemmix	8[o]
33	Vrij en Sociaal Nederland[f]	Bas Filippini	6[p]
34	Wij zijn Nederland[f]	Erwin Versteeg	6[q]
35	Modern Nederland[f]	Niels Heeze	4[r]
36	De Groenen[f]	Otto ter Haar	2[s]
37	Partij voor de Republiek[f]	Bruno Braakhuis	2[s]

Peilingen

Zie Tweede Kamerverkiezingen 2021/Peilingen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Lijsttrekkersdebatten

Zie Tweede Kamerverkiezingen 2021/Lijsttrekkersdebatten voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Uitslag

Grootste partij per gemeente

De Kiesraad hield op 26 maart 2021 een openbare zitting waarin de officiële uitslag bekend werd gemaakt. Voor het berekenen van de zetelverdeling is de D'Hondt-methode gebruikt.^[1] Drie weken later is de uitslag ook gepubliceerd in de Staatscourant.^[12]

Opkomst en kiesdeler

	2017		2021
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	12.950.685		13.293.186
Niet opgekomen	2.387.229	18,43[t]	2.830.509	21,29[t]
Opkomst	10.563.456	81,57[t]	10.462.677	78,71[t]
Ongeldige stemmen	31.539	0,30[u]	22.652	0,22[u]
Blanco stemmen	15.876	0,15[u]	17.173	0,16[u]
Geldige stemmen	10.516.041	99,55[u]	10.422.852	99,62[u]
Kiesdeler	70.107	0,67[v]	69.485	0,67[v]

Verkiezingsuitslag

Partij[d]		2017			2021			verschil
		# stemmen	%[v]	zetels	# stemmen	%[v]	zetels	%-punt	zetels
	VVD	2.238.351	21,29	33	2.279.130	21,87	34	+0,58	+1
	D66	1.285.819	12,23	19	1.565.861	15,02	24	+2,79	+5
	PVV (Partij voor de Vrijheid)	1.372.941	13,06	20	1.124.482	10,79	17	-2,27	-3
	CDA	1.301.796	12,38	19	990.601	9,50	15	-2,88	-4
	SP (Socialistische Partij)	955.633	9,09	14	623.371	5,98	9	-3,11	-5
	Partij van de Arbeid (P.v.d.A.)	599.699	5,70	9	597.192	5,73	9	+0,03	0
	GROENLINKS	959.600	9,13	14	537.308	5,16	8	-3,97	-6
	Forum voor Democratie	187.162	1,78	2	523.083	5,02	8	+3,24	+6
	Partij voor de Dieren	335.214	3,19	5	399.750	3,84	6	+0,65	+1
	ChristenUnie	356.271	3,39	5	351.275	3,37	5	-0,02	0
	Volt	-	-	-	252.480	2,42	3	+2,42	+3
	JA21	-	-	-	246.620	2,37	3	+2,37	+3
	Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)	218.950	2,08	3	215.249	2,07	3	-0,01	0
	DENK	216.147	2,06	3	211.237	2,03	3	-0,03	0
	50PLUS	327.131	3,11	4	106.702	1,02	1	-2,09	-3
	BBB	-	-	-	104.319	1,00	1	+1,00	+1
	BIJ1[e]	28.700	0,27	0	87.238	0,84	1	+0,57	+1
	CODE ORANJE	-	-	-	40.731	0,39	0	+0,39	0
	NIDA	-	-	-	33.834	0,32	0	+0,32	0
	Splinter	-	-	-	30.328	0,29	0	+0,29	0
	Piratenpartij	35.478	0,34	0	22.816	0,22	0	-0,12	0
	JONG	-	-	-	15.297	0,15	0	+0,15	0
	Trots op Nederland (TROTS)	-	-	-	13.198	0,13	0	+0,13	0
	Lijst Henk Krol	-	-	-	9.264	0,09	0	+0,09	0
	NLBeter	-	-	-	8.657	0,08	0	+0,08	0
	blanco lijst[l] met 1e kandidaat Anna Zeven	-	-	-	8.277	0,08	0	+0,08	0
	LP (Libertaire Partij)[g]	1.492	0,01	0	5.546	0,05	0	+0,04	0
	OPRECHT	-	-	-	5.449	0,05	0	+0,05	0
	JEZUS LEEFT	3.099	0,03	0	5.015	0,05	0	+0,02	0
	DE FEESTPARTIJ (DFP)	-	-	-	3.744	0,04	0	+0,04	0
	U-Buntu Connected Front	-	-	-	1.880	0,02	0	+0,02	0
	Vrij en Sociaal Nederland	-	-	-	942	0,01	0	+0,01	0
	Partij van de Eenheid	-	-	-	804	0,01	0	+0,01	0
	Wij zijn Nederland	-	-	-	553	0,01	0	+0,01	0
	Partij voor de Republiek	-	-	-	255	0,00	0	+0,00	0
	Modern Nederland	-	-	-	245	0,00	0	+0,00	0
	De Groenen	-	-	-	119	0,00	0	+0,00	0
overige partijen in 2017		92.558	0,90	0	-	-	-	-0,90	0
Totaal		10.516.041	100	150	10.422.852	100	150	0	0

Gekozen leden

Zie Lijst van Tweede Kamerleden 2021-2023 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tijdens deze verkiezingen werd het hoogste aantal voorkeursstemmen tot dan toe uitgebracht.^[13] Om met voorkeurstemmen gekozen te worden diende een kandidaat meer dan een kwart van de kiesdeler aan stemmen te behalen (voorkeursdrempel), wat bij deze verkiezingen neerkwam op minimaal 17.372 stemmen. 43 kandidaten voldeden aan deze eis terwijl tevens voldaan werd aan het vereiste dat de lijst (c.q. lijstengroep^[w]) waarvoor zij kandidaat waren de kiesdeler gehaald moest hebben.

Drie kandidaten zouden op basis van hun plaats op de lijst niet verkozen zijn, maar werden door het aantal op hen uitgebrachte voorkeurstemmen gekozen als lid van de Tweede Kamer: Lisa Westerveld, Kauthar Bouchallikht (beiden GroenLinks) en Marieke Koekkoek (Volt).

Er kwamen vier nieuwe partijen in het parlement, namelijk Volt, BIJ1, BoerBurgerBeweging en JA21. De Tweede Kamer is bij haar installatie met zoveel fracties de meest versplinterde Tweede Kamer sinds 1918. Latere afsplitsingen hebben het totaal aantal fracties tot 21 gebracht, het hoogste aantal fracties in de Tweede Kamer ooit.

Zittingsduur

De leden van de Tweede Kamer werden op 31 maart 2021 geïnstalleerd. De zittingstermijn eindigt - door de voortijdige ontslagaanvraag van het kabinet-Rutte IV en de daaropvolgende vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer - op 6 december 2023.

Zie ook

• Kabinetsformatie Nederland 2021-'22, verloop na de verkiezingen

Bronnen

• Uitslagen verkiezingen Tweede Kamer 17 maart 2021 op www.verkiezingsuitslagen.nl
• Verkiezingsprogramma's 2021 bij het DNPP