Wet van Yerkes-Dodson

De wet van Yerkes-Dodson legt een empirische relatie tussen stressniveau en prestatie: ze geeft het optimaal stressniveau aan waarbij een persoon een maximale prestatie levert. Omdat de relatie in een grafiek de vorm heeft van een omgekeerde-U, spreekt men soms ook wel van het omgekeerde-U-model.

De wet van Yerkes-Dodson voor een eenvoudige en voor een complexe taak, in een grafiek

De term stressniveau is hier synoniem met arousalniveau (of niveau van fysiologische opwinding). Prestatie kan betrekking hebben op allerlei taken zoals een cognitieve taak (nadenken, een probleem oplossen), een sportprestatie of taken als autorijden, besturen van een vliegtuig en dergelijke.

Geschiedenis

De wet van Yerkes-Dodson is vernoemd naar de psychologen Robert M. Yerkes en John D. Dodson^[1] die ratten twee doolhofproeven lieten oplossen waarvan de een moeilijker was dan de andere. De stressor was in dit geval een elektrische schok: een lichte schok betekende weinig stress of arousal, een sterkere schok veel stress of arousal.

Optimaal arousalniveau

Er blijkt volgens deze wet een optimaal stressniveau te zijn dat een maximale prestatie geeft. Is er geen of te weinig stress dan is het prestatieniveau laag. Is het stress- of arousalniveau daarentegen te hoog dan 'klapt' de grafiek om en vermindert de prestatie. Het optimaal stressniveau is bij meer complexe of moeilijke taken iets lager (op de grafiek meer naar links verschoven) vergeleken met eenvoudige taken. Dit betekent dat het omslagpunt bij moeilijke taken eerder (dus; bij lagere stress- of arousalniveaus) optreedt dan bij eenvoudige taken (zie figuur).

Invloeden

In de wet van Yerkes-Dodson is het stressniveau min of meer gelijkgesteld aan het arousal- of opwindingsniveau. Factoren die het arousalniveau kunnen verhogen zijn bijvoorbeeld angst, een sterke drang tot presteren, bepaalde farmaca zoals cafeïne en omgevingslawaai. Voorbeelden van factoren die het kunnen verlagen zijn barbituraten, weinig drang tot presteren en slaapgebrek. Onderzoek heeft ook laten zien dat deze invloeden elkaar kunnen versterken, of verzwakken. Zo kan bijvoorbeeld gebruik van cafeïne (arousaltoename) het negatieve effect van gebrek aan slaap (arousalafname) compenseren. Ook zouden persoonlijkheidsfactoren, zoals introversie of extraversie van invloed kunnen zijn op de grafiek. Volgens Hans Eysenck zijn namelijk introverten qua hersenfuncties meer geactiveerd dan extraverten^[2]. Dit zou zijns inziens kunnen verklaren waarom introverte mensen onder stress slechter presteren dan extraverte personen: zij zitten immers al dichter tegen het optimale niveau (of omslagpunt van de grafiek) aan. De extraverte persoon zal daarentegen door zijn 'onderarousal' juist baat hebben bij stress.