Wisconsin (rivier)

De Wisconsin is een rivier in de gelijknamige Amerikaanse staat Wisconsin en een zijrivier van de Mississippi. Met 692 kilometer is het de langste rivier van de staat.

Wisconsin
stroomgebied
Lengte	692 km
Hoogte (bron)	513 m
Debiet	monding: 340 m³/s
Bron	Lac Vieux Desert
Monding	Mississippi
Stroomgebied	31.805
Stroomt door	Wisconsin
Bevaarbaar over	150 km
Portaal    Geografie

de Wisconsin Dells

de delta van de Wisconsin gezien vanuit Staatspark Wyalusing

dam bij Stevens Point

Naam

De naam van de rivier duikt voor het eerst op als Meskousing in een document uit 1673 van de Franse missionaris Jacques Marquette (zie geschiedenis). Franse kolonisten vervormden deze naam tot Ouisconsin en begin 19e eeuw (nog voor de instelling van het Wisconsin-territorium) werd dit verbasterd tot Wisconsin. De oorsprong van de naam ligt in een Algonkische taal die door een lokale stam werd gesproken. De betekenis is onzeker.

Loop

De rivier ontspringt in de bossen van het 'Lake District' (merengebied) van de Noord-Wisconse regio Northern Highland nabij het meer Lac Vieux Desert nabij de grens met het Bovenschiereiland (Upper Peninsula) van Michigan en stroomt naar het zuiden over de glaciale vlakte van Centraal-Wisconsin, daarbij de stadjes Wausau en Stevens Point passerend. In het zuiden van Wisconsin ontmoet de rivier de in de ijstijd ontstane eindmorene, die nu de kloof Wisconsin Dells vormt (een dell is een kleine beboste vallei). Bij het dorp Portage ten noorden van de stad Madison buigt de rivier af naar het westen, doorstroomt het heuvelachtige Western Upland en stroomt uit in de Mississippi op ongeveer 5 kilometer ten zuiden van het dorp Prairie du Chien. Oorspronkelijk was de rivier tot op ongeveer 320 kilometer van haar monding bevaarbaar (tot Portage), maar sinds de bouw van een dam met sluis bij het dorp Prairie du Sac is het bevaarbare stuk aanmerkelijk verkort tot 150 kilometer.^[1]

Geologie

De rivier ontstond in verschillende stadia. Het lagergelegen naar het westen stromende deel bevindt zich in het niet aan de laatste ijstijd (Weichselien) blootgestelde Driftless Area en waarschijnlijk is dit deel enkele miljoenen jaren ouder dan de rest van de rivier. De vallei van de benedenloop van de rivier is nauwer dan bij de bovenloop, wat tot de suggestie heeft geleid dat het bovenste deel van de oerrivier voor het Pleistoceen naar het oosten stroomde.^[2] De rest van de rivier werd langzaam gevormd met het oprukken en terugtrekken van gletsjers over de regio (staat) Wisconsin. Het stuk tussen Stevens Point in het zuiden en Merrill in het noorden vormde een afvoerroute voor smeltwater dan vanuit de gletsjers in het noorden van de huidige staat Wisconsin wegvloeide tijdens de laatste ijstijd. Naarmate de gletsjers zich verder terugtrokken naar het noorden, groeide de rivier ook verder uit in die richting. Ten zuiden van Stevens Point zou het smeltwater zijn afgestroomd naar het glaciale Wisconsinmeer, een prehistorisch ijsstuwmeer (proglaciaal meer) dat zich toen in het midden van de huidige staat Wisconsin bevond. Toen de temperaturen ongeveer 15.000 jaar geleden begonnen te stijgen, brak de ijsdam die het meer op haar plaats hield, waarop een catastrofale vloed ontstond, die de Wisconsin Dells vormde en de bovenloop van de rivier bereikte, daarbij de bovenloop met de oudere benedenloop (tussen Portage en Prairie du Chien) verbindend.