XTC (band)

XTC is een Engelse popgroep die enig commercieel succes had in de late jaren 70 en de jaren 80, maar die nooit de weerklank kreeg van andere Britse bands uit die periode, zoals The Police, The Cure of The Smiths. Bekende singles zijn Making plans for Nigel (1979), Senses working overtime (1982) en het destijds controversiële Dear God (1986). Vanaf 1982 trad de groep niet meer op, door de groeiende podiumvrees van frontman Andy Partridge. In de jaren 90 bleef XTC albums maken die weliswaar nog gesmaakt werden door critici, maar het grote publiek niet meer bereikten. In 1985 en 1987 had driekwart van de band een onverwacht en ironisch succes onder het mom van een psychedelische rockband uit vervlogen tijden, The Dukes of Stratosphere.

XTC
XTC in 1978.
Achtergrondinformatie
Ook bekend als	The Dukes of Stratosphear, Terry and the Lovemen, The Three Wise Men
Jaren actief	1976 - 2005
Oorsprong	Swindon, Engeland, Verenigd Koninkrijk
Genre(s)	New wave, Alternatieve rock, Psychedelic pop
Label(s)	Cooking Vinyl, Geffen Records, Idea Records, Virgin Records
Oud-leden
	Andy Partridge
	Colin Moulding
	Dave Gregory
	Terry Chambers
	Barry Andrews
Officiële website
(en) IMDb-profiel
(en) Allmusic-profiel
(en) Last.fm-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal    Muziek

Beginjaren

De groepsleden zijn allen afkomstig uit Swindon (Engeland). Partridge had in het begin van de jaren 70 enig succes met de groep Star Park. Eén voor één verving hij de originele groepsleden door Colin Moulding (bas), Terry Chambers (drums) en Dave Gregory (gitaar), naar wie hij altijd had opgekeken. Na enkele naamsveranderingen XTC in 1976 de definitieve roepnaam. Barry Andrews was tot 1978 keyboardspeler maar verliet de band omdat Partridge zijn creatieve bijdragen steevast afkeurde. Hij zou later wel nog terugkeren als sessiemuzikant en bij een hereniging. Andrews is overigens de vader van Finn Andrews, zanger van The Veils. Het debuut White Music kwam uit in 1978. De snelle opvolger Go 2 werd minder goed ontvangen.

Doorbraak en instorting

Vanaf Drums and wires (1979) werkte XTC samen met producer Steve Lillywhite, met goed gevolg. De ruwere punk werd geboetseerd tot veelzijdige poprock. Tot chagrijn van Partridge was het uitgerekend een song van Moulding, Making Plans for Nigel, die XTC een eerste echte hit opleverde. Opvolger Black Sea (1980) deed het commercieel en qua kritieken even goed. Opnieuw was het een single van Moulding, Generals and Majors, die de hoogste toppen scheerde. Het tweeluik met Lillywhite werd opgevolgd English Settlement (1982). Hier kreeg Partridge eindelijk de hit te pakken die hij al zo lang zocht, Senses working overtime. Daarnaast vormde het een artistieke vlucht weg van de gitaarrock, door een heleboel nieuwe instrumenten te integreren.

In april 1982, de dag van een uitverkocht concert in de VS, raakte Partridge niet meer uit bed. Zijn benen leken verlamd. Het was een psychomotorische reactie op lang opgebouwde stress door podiumvrees. De tournee werd gecanceld en Partridge ging in therapie. Het dompelde de groep bovendien in een financiële put. XTC bleef desondanks voortbestaan en en trok zich terug in de studio. De albums Mummer en The Big Express braken echter geen potten.

Vertier en wederopstanding

Om te ontsnappen aan de zwaarte die over de groep was gaan hangen, vormden Partridge, Moulding, Gregory en diens broer een groep-voor-de-grap, The Dukes of Stratosphere. Partridge had enkele songs liggen die voortsproten uit zijn jeugdliefde voor 60s psychedelica. De vier kregen hun platenfirma zo ver dat die een voorschot gaven om een album op te nemen. Het resultaat 25 O'Clock werd gepresenteerd als lang verloren gewaande songs van een groep uit de 60s. Pers en publiek vonden het heerlijk en insiders wisten maar al te goed dat XTC erachter zat - het timbre van Partridge is makkelijk te herkennen. Toch hielden de leden en de platenfirma de maskerade vol. Ironie van het lot: de plaat verkocht beter dan de "echte" albums.

Toch moet de uit de hand gelopen grap bevrijdend gewerkt hebben. Met Skylarking (1986) knoopte XTC zelf weer aan met succes. De single Grass werd een radiohitje en vooral Dear God stuurde een golf van verontwaardiging door het establishment. Ook de Dukes namen nog een album op, Psonic Psunspot (1987) maar daarna was die grap uitgemolken. Het dubbelalbum Oranges & Lemons (1989) was min of meer de zwanenzang van XTC. The Mayor of Simpleton en King for a Day deden het nog erg goed op de radio. MTV wist Partridge te vermurwen tot een soort optreden, akoestisch en in intieme setting. Dit zou evolueren naar de illustere reeks MTV unplugged. Toch betekende het geen terugkeer naar de podia voor de halsstarrige Partridge.

Langzaam verval

Het soort alternatieve gitaarrock dat XTC intussen maakte, raakte in verval in de jaren 90. Drie steeds ontoegankelijker albums later, stopte de band met musiceren in 2000. Officieel bestaat XTC nog altijd en occasioneel is er sprake van een reünie of herbegin.

Discografie

Albums

Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
White music	20-01-1978	-
'Go 2	06-10-1978	-
Drums and wires	17-08-1979	-
Black sea	12-09-1980	-
English settlement	12-02-1982	27-02-1982	18	11
Mummer	30-08-1983	10-09-1983	34	5
The big express	15-10-1984	03-11-1984	33	4
25 O'clock	01-04-1985	-			als The Dukes of Stratosphear
Skylarking	27-10-1986	-
Psonic psunspot	08-1987	-			als The Dukes of Stratosphear
Oranges & lemons	27-02-1989	18-03-1989	58	7
Nonsuch	27-04-1992	09-05-1992	79	4
Apple Venus volume 1	17-02-1999	-
Wasp Star (Apple Venus volume 2)	23-05-2000	-

Singles

Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Science friction	1977	-
Statue of liberty	1978	-
This is pop?	1978	-
Are you receiving me?	1978	-
Life begins at the hop	1979	-
Making plans for Nigel	1979	17-11-1979	32	3	Nr. 31 in de Single Top 100
Ten feet tall	1980	-
Wait till your boat goes down	1980	-
Generals and majors	1980	-
Towers of London	1980	-
Take this town	1980	-
Sgt. Rock (Is going to help me)	1980	-
Love at first sight	1981	-
Respectable street	1981	-
Senses working overtime	1982	06-03-1982	22	5	Nr. 34 in de Single Top 100
Ball and chain	1982	-
No thugs in our house	1982	-
Great fire	1983	-
Wonderland	1983	-
Love on a farmboy's wages	1983	-
All you pretty girls	1984	13-10-1984	tip5	-
This world over	1984	-
Wake up	1985	-
Grass	1986	-
The meeting place	1987	-
Dear God	1987	-
The mayor of simpleton	1989	-
King for a day	1989	-
The loving	1989	-
The disappointed	1992	11-04-1992	tip10	-	Nr. 68 in de Single Top 100
The ballad of Peter Pumpkinhead	1992	-
Wrapped in grey	1992	-
Easter theatre	1999	-
I'd like that	1999	-
I'm the man who murdered love	2000	-
Where did the ordinary people go?	2005	-

NPO Radio 2 Top 2000

Nummers met noteringen in de NPO Radio 2 Top 2000[T 1]	'09[T 2]	'10	'11	'12	'13	'14	'15	'16[T 3]
Making Plans for Nigel	1367	1419	1593	-	1978	1532	-	1945
Senses Working Overtime	1682	-	-	-	-	-	-	-

1. Een '-' betekent dat het nummer niet was genoteerd en een vetgedrukt getal geeft de hoogste notering van een nummer aan.
2. 2009 was het eerste jaar met een notering voor XTC.
3. Deze tabel is bijgewerkt tot en met de meest recente editie (2024).

Ep's

• 1977 3D - EP
• 1978 Go +
• 1981 Live & more EP
• 1981 5 Senses EP
• 1992 Demo tracks
• 1994 A hello selection

Bezetting

Principal members

• Andy Partridge – zang, gitaar (1972–2006)
• Colin Moulding – zang, basgitaar (1972–2006)
• Terry Chambers – slagwerk (1972–1982)
• Barry Andrews – keyboards, backing vocals (1976–1978)
• Dave Gregory – guitar, keyboards, backing vocals (1979–1998)

Early members (pre-1975 Star Park and Helium Kidz era)

• Dave Cartner – gitaar (1972–1974)
• Nervous Steve – bas (1972)
• Paul Wilson – drums (1972)
• Steve Hutchins – zang (1974–1975)
• Jon Perkins – keyboards (1975–1976)

Timeline