Ailsa Craig

Ailsa Craig (skotsk-gælisk Creag Ealasaid) er ei øy i ytre Firth of Clyde i Skottland der det vart hogge ut granitt for å lage curlingsteinar. Øya oppstod frå ein vulkanplugg etter ein utdøydd vulkan og er ikkje busett.

Denne artikkelen handlar om øya i Skottland. For øya i Antarktis, sjå Ailsa Craig i Sør-Orknøyane.

Ailsa Craig Lokalt namn Creag Ealasaid
Ailsa Craig sett frå nord
Geografi
Stad	Firth of Clyde
Koordinatar	55.25°N 5.11°W / 55.25; -5.11
Øygruppe	Øyane i Firth of Clyde
Areal	0,99 km²
Høgaste punkt	338 moh.
Administrasjon
Land	Skottland
Region	South Ayrshire
Demografi
Folketal	0

Øya var ein fristad for den katolikkar under den skotske reformasjonen på 1500-talet, men er i dag eit fuglereservat med store koloniar havsule og stadig fleire lundefugl.

Geografi

Øya ligg 15 km vest for Girvan. Ho har ein omkrins på 3 km og ei høgd på 340 meter over havet. Heile øya er ein gammal vulkanplugg frå ein utdøydd vulkan som kan ha vore aktiv for om lag 500 millionar år sidan.^[1]

Øya er administrativt ein del av South Ayrshire, i det gamle soknet Dailly.

Fyret på austsida av øya vender inn mot det skotske fastlandet, og oppfor fyret ligg ruinane av fyrvaktarbustaden.

Historie

Ailsa Craig i 1840-åra

Ailsa Craig i bakgrunnen med Dunure i 1840

Ailsa Craig var ein fristad for romersk-katolske under den skotske reformasjonen. I 1597 tok katolikken Hugh Barclay frå Ladyland over Ailsa Craig, og han meinte å nytte ho som proviantering og stoppestad for ein spansk invasjon som skulle gjennopprette den katolske trua i Skottland. Han vart oppdaga av den protestantiske ministeren Andrew Knox og han prøvde då anten å rømme eller drukna seg sjølv med vilje i sjøen utanfor Ailsa Craig.^[2]

I 1831 vart den tolvte jarlen av Cassillis den første markien av Ailsa, og tok tittelen frå denne øya, som han eigde.

Frå midten av 1800-talet til midten av 1900-talet vart det hogge ut sjeldan granittstein med riebeckitt (kjend som «ailsitt») frå øya. Desse vart nytta til å lage curlingsteinar. I 2004 var 60-70 % av alle curlingsteinar laga av granitt frå øya.^[3] Golvet i Thistle-kapellet i St Giles-katedralen i Edinburgh er òg laga av denne steinen.

Ailsa Craig er ikkje lenger busett og fyret her har vore automatisert sidan 1990.^[4] Det er ikkje lenger lov å drive steinbryting på øya, men lause granittsteinar frå øya har nyleg vorte nytta til å lage curlingsteinar av.^[5]