Bleikmarihand

Bleikmarihand (Dactylorhiza maculata) er ei plante i orkidéfamilien (marihandfamilien).^[1] Ho er utbreidd i fjellregionar i mykje av Europa, men er sjeldan i søraust. Ein finn henne også i Algerie, Marokko, Sibir, Mongolia og Xinjiang i Kina.^[2]

Bleikmarihand
Status i verda: Livskraftig Status i Noreg: Livskraftig Bleikmarihand (underarten flekkmarihand)
Systematikk
Rike:	Planteriket
Klasse:	Einfrøblada
Orden:	Aspargesordenen
Familie:	Orkidéfamilien
Slekt:	Dactylorhiza
Art:	D. maculata
Underartar
flekkmarihand (ssp. maculata) skogmarihand (ssp. fuchsii)
Vitskapleg namn
Dactylorhiza maculata (Linné) Soó
Økologi
Habitat:	skog, myr, fjell
Utbreiing:	nord i Eurasia

Orkideen veks hovudsakleg i sur jord på hei, i graslandskap og i fuktig skog.^[2] Han kan ha blad med eller utan flekkar.^[2]

Systematikk

Bleikmarihand høyrer til slekta Dactylorhiza, på norsk marihandslekta. Namnet bleikmarihand er ganske nytt og førebels lite innarbeidd. Namnet er ein konsekvens av at Artsdatabanken prinsipielt bruker separate namn på ulike taksonomiske nivå. Ettersom namna på dei to underartane flekkmarihand og skogmarihand er så godt innarbeidde, har ein vald å gi eit nytt namn til artsnivået.^[3]

Underartane i Noreg er:^[3]

• flekkmarihand (nominatunderarten D. maculata ssp. maculata)
• skogmarihand (D. maculata ssp. fuchsii)

I somme klassifiseringar, mellom anna i Finland,^[4] på Dei britiske øyane,^[5][6] i Baltikum^[7][8][9] og i Benelux^{[10][11][12][13]} er dei to underartane rekna som separate artar.

WFO – The World Flora Online godkjenner seks underartar:^[14]

• Dactylorhiza maculata subsp. fuchsii (Druce) Hyl. – i det meste av utbreiingsområdet
• Dactylorhiza maculata subsp. maculata – i det meste av utbreiingsområdet
• Dactylorhiza maculata subsp. maurusia (Emb. & Maire) Soó – Marokko, Algerie
• Dactylorhiza maculata subsp. saccifera (Brongn.) Diklic – Sørlege Europa
• Dactylorhiza maculata subsp. sooana Borsos ex Batoušek – Tsjekkia, Slovakia
• Dactylorhiza maculata nothosubsp. transiens (Druce) M.H.J.van der Meer – Vestlege Europa

Plants of the World Online (Kew) reknar Dactylorhiza fuchsii og Dactylorhiza saccifera som eigne artar og godkjenner fire underartar av Dactylorhiza maculata:^[2]

• Dactylorhiza maculata subsp. arcana Trávn., Taraška, Batoušek & Lamla
• Dactylorhiza maculata subsp. maculata
• Dactylorhiza maculata subsp. maurusia (Emb. & Maire) Soó
• Dactylorhiza maculata subsp. sooana Borsos ex Batoušek , Taraška & Trávn.

Utbreiing

I Norsk raudliste for artar (2021) er bleikmarihand vurdert som livskraftig (LC).^[15]

Arten finst òg i Sverige (status LC, svensk namn fläcknycklar),^[16] i Danmark (LC, dansk namn plettet gøgeurt),^[17] på Færøyane (vanligt, færøysk namn tjaldursbørkubóndi),^[18][19] på Island (LC, islandsk namn brönugrös).^[20][21] I Finland, der flekkmarihand og skogmarihand blir rekna som eigne artar, blir dei samla omtalt som maariankämmekkäryhmä («flekkmarihandgruppa»).^[4]