Kvitsaum

Kvitsaum er ei form for broderi eller prydsaum utført med kvitt garn på kvitt stoff. Tradisjonelt har det blitt utført på kvitt tellelin med lingarn.^[1] Teknikken har vore mykje brukt til klede, som skjorter og blusar, kragar, sjal og undertøy,^[2] og i Noreg er han vanleg på bunadsskjortar, særleg i Nordmøre og på Vestlandet. Ein finn han også særleg mykje brukt til dåpsklede, brudeklede og til geistlege klede.^[3]

Hedebosaum frå tidleg 1800-tal.

Gutedrakt med kvitsaum (engelsk broderi) frå 1800-talet.

Kvitsaum kan nytta utskorsaum, der ein klippar av tråder for å skape eit rutenett som ein så syr i, som i hardangersaum. Andre teknikkar som er vanlege til bunadssaum er orraksaum (enkel uttrekksaum der ein trekker ut trådar) og heilesaum, som er eit samlenamn på sting der ein syr utan å trekke ut eller klippe av trådar.^[4]

Nokre døme på broderistilar med kvitsaum er hardangersaum, hedebosaum, engelsk broderi, Ayrshire-broderi, Mountmellick-broderi og Richelieu-broderi.^[3]

Historie

Kvitsaum har gamle aner både i «den gamle» og «den nye verda». Teknikken nådde eit høgdepunkt på 1400- og 1500-talet i Italia. Her blei det skapt nye variantar av utskorsaum, som i reticellabroderiet. Dei tidlege mønstera var geometriske og følgde strukturen til vevnaden. Folkelege variantar av reticellasaum finn ein mellom anna i norsk hardangersaum og dansk hedebosaum.^[5]

Sjå òg

• Blonder