Litium

Litium er eit alkalimetall med kjemisk symbol Li og atomnummer 3. Det er det lettaste metallet.

3 Helium ← Litium → Beryllium H ↑ Li ↓ Na Heile tabellen
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol, atomnummer	Litium, Li, 3
Kjemisk serie	Alkalimetall
Gruppe, periode, blokk	1, 2, s
Tettleik, hardleik	535 kg/m3, 0,6 (ikkje SI)
Utsjånad	Sølvkvit
Atomeigenskapar
Atommasse	6,941 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna)	145 (167) pm
Kovalent radius	134 pm
Ioneradius	76 pm (ladning: +1)
van der Waals radius	182 pm
Elektronkonfigurasjon	[He]2s1
Elektron per energinivå	2, 1
Oksidasjonstrinn (oksid)	+1 (sterk base)
Krystallstruktur	Kubisk romsentrert
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform	Fast stoff
Smeltepunkt	453,7 K (180,5°C)
Kokepunkt	1615 K (1342°C)
Molart volum	13,02 cm3/mol
Fordampingsvarme	145,92 kJ/mol
Smeltevarme	3,0 kJ/mol
Damptrykk	163·10-6 Pa ved 453,7 K
Ljodfart	6000 m/s ved 25 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet	0,98 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet	3582 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet	10,8 MS/m
Termisk konduktivitet	84,7 W/(m·K)
Ioniseringspotensial	526 kJ/mol 7305 kJ/mol 11822 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso- top Naturleg førekomst Halverings- tid (ikkje SI) NM NE MeV (ikkje SI) NP 6Li 7,5% (stabil) 7Li 92,5% (stabil) 8Li (kunstig) 0,838 s β− β− + 2·α 16,004   8Be (ingen)
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Det er eit mjukt sølvkvitt metall, men i luft vert det angripe av oksygen, nitrogen og vatn i lufta og dannar oksidar hydroksid og nitridar. Det er det einaste metallet som reagerer med nitrogen ved standard trykk og i romtemperatur.

Litium er mindre vanleg enn dei etterfølgjande alkalimetalla natrium, kalium og rubidium, til tross for at det er eit lett grunnstoff. Ulikt alkalimetalla natrium og kalium finst det ikkje i store mengder i havet, men det finst i små mengder i mange mineral og saltsjøar i tørre område. Litium har derfor namn etter det greske ordet for stein, lithos.

Den mest kjende bruken av litium er i oppladbare batteri, særleg i elektronikk. Anna bruk er i kjemisk syntese og i medisin.

Historie

Litium vart oppdaga av Johan August Arfwedson i 1817.

Eigenskapar

Fysiske

Kjemiske

Bruk

Bruksområda er mellom anna produksjon av [litium-ion-celler og] litium-ion-batteri.^[1]

Førekomst

Framstilling

Sambindingar

• Litiumhydrid (LiH)
• Litiumkarbonat (Li₂CO₃)
• Litiumklorid (LiCl) er hygroskopisk

Bruk av litium og litiumsambindingar

Litiumsalt, til dømes litiumkarbonat, kan brukast i behandling av pasientar med bipolar sjukdom.

Litium vert brukt i batteri.

Nokre sambindingar er viktige reagensar i organisk kjemi.