Nikatorar

Nikatorar er ei biologisk slekt med vitskapleg namn Nicator av tre middels store sporvefuglar, endemiske til Afrika sør for Sahara.^[1] Namnet på slekta kjem av gresk 'nikator', erobraren.^[2]

Nikatorar
Austnikator, Nicator gularis Foto: Alan Manson
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Fuglar Aves
Overorden:	Passerimorphae
Orden:	Sporvefuglar Passeriformes
Familie:	Nikatorfamilien Nicatoridae
Slekt:	Nikatorar Nicator Hartlaub & Finsch, 1870

Skildring

Nikatorar er varslarliknande fuglar, 16-23 cm i lengd. Austnikator og vestnikator er like i storleik og større enn gulstrupenikator. Hannane er monaleg tyngre enn hoene, til dømes er hannar hos vestnikator 48-67 gram, medan hoene berre veg 32-51 gram. Gulstrupenikator er mykje lettare, varierer i området 21-26 gram. Nikatorar har kraftige nebb med krok i enden. Fjørdrakta i slekta er generelt olivengrøn på ryggen, stjert og venger, med gule flekker på vengene, og ljosare grå eller kvitaktige underside.^[1]

Vestnikator i Uganda

Foto: Tom Tarrant

Vestnikator har ein stort sett kontinuerleg distribusjon frå Senegal til austlege Uganda og nordlege Angola. Austnikator har ei usamanhengande utbreiing i Aust-Afrika frå Somalia sør til austre Sør-Afrika. Gulstrupenikator er utbreidd i det sentrale Afrika frå Kamerun til Uganda.^[1] Nikatorar okkuperer eit breitt utval av skogshabitat.^[1]

Taksonomi

Plasseringa av slekta i systematikken har vore eit langvarig mysterium. Gruppa vart opphavleg lagt til i familien varslarar, Laniidae. I 1920-åra kommenterte ornitologen James Chapin likskapane mellom nikatorar og bylbylar, Pycnonotidae, og mellom nikatorar og buskvarslarar, Malaconotidae. Det var ikkje før 1943 at Jean Théodore Delacour plassert slekta inn i bylbylar. Storrs Olson hevda at slekta var nærare knytt til buskvarslarar, fordi nikatorar mangla forbeining av naseboret slik ein finn det hos alle andre bylbylar.^[3] Ei rekkje funksjonar, blant anna plasseringa av fjørbust i andletet, reira og lydytringane deira, gjer slekta unik, og frå DNA-studium er det nyleg gjeve framlegg om at slekta er best handsama som ein sjølvstendig familie.^[4] Nokre autoritetar, som Clementslista, har godtatt den nye familien Nicatoridae.^[5] Innanfor slekta er den vestlege og den austlege nikatorarten vurdert å danne ein superart og er nokre gonger handsama som same arten.^[1]

Artar

• Vestnikator, Nicator chloris, Western Nicator, Valenciennes, 1826, (LC)
• Austnikator, Nicator gularis, Eastern Nicator, Hartlaub & Finsch, 1870, (LC)
• Gulstrupenikator, Nicator vireo, Yellow-throated Nicator, Cabanis, 1876, (LC)