Olof Rudbeck d.e.

Olof Rudbeck d.e., fødd januar 1630 i Västerås, død 17. september 1702, var ein svensk naturforskar og historikar; medisinsk professor i Uppsala. Han var son till biskopen i Västerås Johannes Rudbeckius (d.e.) og hans andre hustru Magdalena Hising. Han var far till Olof Rudbeck d.y..

Olof Rudbeck d.e.
Statsborgarskap	Sverige
Fødd	13. september 1630 Västerås, Västerås domkyrkoförsamling
Død	17. september 1702 (72 år) Uppsala domkyrkoförsamling
Yrke	botanikar, arkeolog, arkitekt, universitetslærar, anatom, lege, historikar, astronom, grafikar, tresnitt
Språk	latin, svensk
Religion	Den evangelisk-lutherske kyrkja
Far	Johannes Rudbeckius
Mor	Magdalena Carlsdotter Hising
Ektefelle	Vendela Lohrman
Olof Rudbeck d.e. på Commons

Olof Rudbeck oppdaga allereie som 20-åring dei fine årene som inneheld lymfe; ei av dei første viktige naturvitskaplege oppdagingane i Sverige. Han fekk òg bygd ein botanisk hage ved Svartbäcken i Uppsala, gav ut ein katalog over vekstane i hagen, og fekk slik studentane ut i naturen. Han var ein inspirator for Carl von Linné.

Namnet hans er òg knytt til hans forherleggjering og fantasifulle skildring av Sveriges stordomstid i verket Atlantica. Her søker han ved hjelp av fantasifull etymologi og samanblanding av soge og historisk kunnskap å prove at Sverige var det første dyrka landet i verda, «Platos sagoland, Atlantis -- den västerländska, jafetiska kulturens vagga», gudanes bustad og opphavet til alle store folkeslag. Rudbeck var ein av dei fremste forkjemparane for dette historiesynet, som svenskane kallar göticism.

Kjelder:

Artikkelen byggjer på ei omsetjing av innleiinga på tilsvarande artikkel på svensk wikipedia.

På nettet:

• Prosjekt Runeberg: Nordisk familjebok, Uggleupplagan 1904-26
• Svenska Familj-Journalen, Band X, årg. 1871
• Prosjekt Runeberg: Svensk litteraturhistoria i sammandrag