Pafnutij Tsjebysjov

Pafnutij Lvovitsj Tsjebysjov (16. mai 1821–8. desember 1894) var ein russisk matematikar. Han vert ofte rekna som grunnleggjaren av den russiske matematiske skulen.

Pafnutij Tsjebysjov
Pafnutij Lvovitsj Tsjebysjov
Fødd	Пафну́тий Льво́вич Чебышёв 16. mai 1821 Borovsk, Kaluga i Det russiske imperiet
Død	8. desember 1894 (73 år) St. Petersburg
Nasjonalitet	Russisk
Område	sannsynsrekning, talteori, bruksmatematikk, ingeniørmekanikk, matematisk analyse, geometri, matematikk, mekanikk, statistikk, analytisk geometri
Yrke	Matematikar
Institusjonar	Statsuniversitetet i St. Petersburg Det keiserlige universitet i St. Petersburg
Alma mater	fakultet for fysikk og matematikk ved Det keiserlige universitet i Moskva Statsuniversitetet i St. Petersburg
Doktorgradsrettleiar	Nikolai Brashman
Kjend for	Mekanikk og analytisk geometri
Medlem	Royal Society Det russiske vitskapsakademiet Vitskapsakademiet i St. Petersburg Det franske vitskapsakademiet Kungliga Vetenskapsakademien Det prøyssiske vitskapsakademiet Accademia delle Scienze dell'Istituto Accademia d'Italia Det matematiske selskap i St. Petersburg

Han var ein av studentane til Nikolai Brashman. Den av studentane til Tsjebysjov som sjølv vart mest respektert var Andrej Markov.

Han var professor i St. Petersburg. Han gjorde viktig arbeid om fordelinga til primtala som vert kjend som den såkalla den tsjebysjovske satsen og lova om dei store tala.

Tsjebysjev-ulikskapen seier at sannsynet for at ein tilfeldig variabel ikkje er meir enn a standardavvik frå forvetninga ikkje er meir enn 1/a²:

${\displaystyle \operatorname {Pr} {\big \{}|X-E[X]|\geq a\,\operatorname {Sdev} [X]{\big \}}\leq {\frac {1}{a^{2}}}}$

Tsjebysjev-ulikskapen vert nytta ti å bevise den svake lova om dei store tala og Bertrand-Tsjebysjevteoremet.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Pafnutij Tsjebysjov» frå Wikipedia på bokmål, den 10. september 2011.