Porphyrio

Porphyrio er ei biologisk slekt av rikser. Tre av dei ti nolevande Porphyrio-riksene har 'purpurhøne' som fellesnamn på norsk. Purpurhønene har utbreiing i dei varmare strøka i Afrika og Amerika, og sparsamt inn Asia og Europa. Dei andre er dei langt større artane av sultanhøner og takahe. Sultanhøns har utbreiing i Afrika, Iberia, Asia, Australia og Polynesia med tilsaman 6 artar. Takahe er ein fugl utan flygeevne, endemisk for New Zealand.

Porphyrio
Gråhovudsultanhøne i India Foto: J.M. Garg
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Fuglar Aves
Overorden:	Neoaves
Orden:	Tranefuglar Gruiformes
Familie:	Riksefamilien Rallidae
Slekt:	Porphyrio Brisson, 1760

Fleirtalet av dei opphavlege artane i denne gruppa vart utrydda i holocen, men kvittakahe, som levde på Lord Howe-øya i Australia, vart utrydda av menneske så seint som på 1700-talet eller tidleg 1800-talet.

Skildring

Fjørdrakta i denne slekta varierer i svart, brunt og iriserande grønt, blått eller lilla. Ofte er vengene farga noko ulikt frå undersida. Berre kvittakahe hadde fjørdrakt i kvitt eller kvitt med blåskjær.

Storleiken varierer frå 33 cm for amerikapurpurhøne til 63 cm for takahe, sistnemnde med eit gjennomsnitt på 2,650 kg i vekt, omtrent som ei gås, og er den største gjenlevande riksa i verda.

Dei fleste artane lever i våtmark og beitar på myrplantar og eller insekt.

Ungane er kledde i svarte dunfjører, dei er sjølvhjelpte og beitar utelukkande på insekt første tida. Seinare kan dei ta planteføde.

Artslista

Porphyrio-riksene i rekkjefølgje etter EBird/Clements Checklist v2016^[1] med norske namn etter Norske navn på verdens fugler.^[2] Lista er supplert med informasjon frå Norske navn på sultanhønekomplekset, november 2016.^[3]

• Afrikapurpurhøne, Porphyrio alleni, Allen's Gallinule, Thomson, 1842, (LC)
• Amerikapurpurhøne, Porphyrio martinicus, Purple Gallinule, Linné, 1766, (LC)
• Bleikpurpurhøne, Porphyrio flavirostris, Azure Gallinule, Gmelin, 1789, (LC)
• Blåsultanhøne, Porphyrio porphyrio, Western Swamphen, Linné, 1758, (LC)
• Svartryggsultanhøne, Porphyrio indicus, Black-backed Swamphen, Horsfield, 1821
• Grønryggsultanhøne, Porphyrio madagascariensis, African Swamphen, Latham, 1801
• Takahe, Porphyrio hochstetteri, South Island Takahe, Meyer, 1883, (EN)
• Brunryggsultanhøne, Porphyrio melanotus, Australasian Swamphen, Temminck , 1820
• Bleiksultanhøne, Porphyrio pulverulentus, Philippine Swamphen, Temminck , 1826
• Gråhovudsultanhøne, Porphyrio poliocephalus, Gray-headed Swamphen, Latham, 1801