Ramphastos

Ramphastos er ei biologisk slekt med sju store artar i tukanfamilien (Ramphastidae). Dette er dei store, klassiske artane av tukanar; iaugefallande fargerike tropiske fuglar med leveområde i den neotropiske regionen.

Ramphastos
Regnbogetukan (Ramphastos sulfuratus) i Costa Rica Foto: Jan Nandzik
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Klasse:	Fuglar Aves
Overorden:	Coraciimorphae
Orden:	Spettefuglar Piciformes
Familie:	Tukanar Ramphastidae
Slekt:	Ramphastos Linnaeus, 1758

Slekta Ramphastos vart introdusert i 1758 av den svenske naturforskaren Carl von Linné i den tiande utgåva av hans Systema Naturae.^[1] Namnet er frå gammalgresk ῥαμφηστης/rhamphēstēs som tyder «snuta» (frå ῥαμφη/rhampē: «nebb»).^[2] Typearten vart seinare peika ut som vinnebbtukan (Ramphastos tucanus).

Skildring

Tocotukan (Ramphastos toco) som syner oransje, berr hud i andletet med blå ring rundt auget

Tukanane i Ramphastos er særleg kjende for dei ekstremt store, fargerike nebba sine, som blir nytta til mellom anna temperaturregulering, næringssøk og sosial kommunikasjon. Fjørdrakta blant artane har liknande mønster. Fellestrekk er overside i svart, fleire med lillaskjær. Strupen og brystet er anten kvite, gule eller raudfarga, den relativt korte stjerten er nokså rektangulær, og dei har dekkfjører over og under halefjørene som er raude. Det lange og variabelt farga nebbet er fleirfarga og distinktivt. Hoa har gjennomgåande kortare nebb enn hannen. Huda i områda rundt auga er naken og sterkt farga i oransje, lyst grønt, blått eller raudt. Nokre har i tillegg ein farga augering.

Leveområdet for slekta er frå sørlege Mexico gjennom Mellom-Amerika og over store delar av Sør-Amerika sør til nordlegaste Argentina, men med fråvære frå Chile og Uruguay. Det typiske habitatet er i fuktige låglandsskogar. Dei som lever høgast kan vere gulnebbtukan Ramphastos ambiguus, opptil 2000 meter over havnivå langs austsida av Andes, og raudbuktukan Ramphastos dicolorus, som treffast over 2000 moh. vest for Rio de Janeiro.

Fleire av Ramphastos-tukanane er sosiale og opptrer ofte i flokkar. Typisk vil dei samlast i grupper tett på ei grein eller i eit tett tre for å kvile om natta.

I tillegg til vokalt læte, kan Ramphastos-tukanane klappe med nebbet og nokre vokale lydar kan høyrast ut som mekaniske. Gulnebbtukan og vinnebbtukan «syng» ved å bruke bjeffande, frasebygde lydar. Lætet frå dei fem andre artane er kalla «kvekk-læte» (engelsk croakers), og desse artane gjentek eit einskilt «eerk»-liknande skrik i monotone seriar.^[3] Lætet frå raudbuktukan er dessutan skildra som «tutande».^[4]

Artsoversyn

Medlemmer av Ramphastos i rekkjefølgje etter AviList v2025:^[5] med norske namn etter Norske navn på verdens fugler:^[6]

Bilete	Norsk namn	Vitskapleg namn	Kroppslengd og utbreiing	Status	Utbreiingskart
	Tocotukan	Ramphastos toco	Den marginalt største av alle tukanar, ca. 55-61 cm.[7] Store delar av Brasil, Bolivia og Paraguay, inn i nordvestlege Argentina[8]	(LC)
	Gulnebbtukan	Ramphastos ambiguus	54-56 cm. Frå Honduras til sentrale Peru[9]	(LC)
	Vinnebbtukan	Ramphastos tucanus	54-57 cm. Alle ni land i Amazonas[10]	(NE)
	Regnbogetukan	Ramphastos sulfuratus	52-55 cm. Sentral-Amerika og nordvestlegaste Colombia[11]	(NT)
	Chocotukan	Ramphastos brevis	46-49 cm. Vest av Andes frå nordvestlege Colombia til sørvestlege Ecuador[12]	(LC)
	Tupinambatukan	Ramphastos vitellinus	46-56 cm. Amazonas og langs austkysten av Brasil[13]	(NE)
	Raudbuktukan	Ramphastos dicolorus	42-48 cm. Sørlege Paraguay,sørlegste Brasil og litt inn i Argentina (Misiones-provinsen)[4]	(LC)