Rosenkavaleren

Rosenkavaleren, som på originalspråket tysk heiter Der Rosenkavalier, opus 59, er ein komisk opera i tre akter med musikk av Richard Strauss og libretto (tekst) av forfattaren Hugo von Hofmannsthal.^[1][2][3] Handlinga er løseleg basert på Jean-Baptiste Louvet de Couvrais roman Les amours du chevalier de Faublas og Molières komedie Monsieur de Pourceaugnac. Operaen vart uroppført 26. januar 1911 i operahuset Semperoper i Dresden i Tyskland og vart dirigert av Max Reinhardt^[2].

Operasongarinna Martha Fuchs under ein prøve på Rosenkavaleren.

Richard Strauss i 1910

Handlinga i operaen går føre seg i eit aristokratisk miljø i Wien ikring 1740, i dei tidlege regjeringsåra til keisarinne Maria Theresia. Operaen har fire hovedpersonar; den aristokratiske marskalkinna prinsesse Marie Thérèse von Werdenberg, hennar 17 år gamle elskar grev Octavian Rofrano, hennar brutale fetter baron Ochs, og Ochs sin moglege trulova Sophie von Faninal, dotter av den rike herr von Faninal. Etter framlegg frå marskalkinna opptrer Octavian som Ochs' «rosenkavaler» ved å overbringe ei seremoniell sølvrose til Sophie. Men Octavian og Sophie vert forelska i kvarandre og det vert ein komisk intrige når dei freistar å løyse Sophie frå trulovinga med Ochs og kopla Octavian med Sophie.^[4]

Rosenkavaleren er kjend for si framsyning av dei kvinnelege stemmane hos den lyse lyriske sopranen Sophie, mezzosopranen Octavian (som også er spelt av ei kvinne) og den eldre dramatiske sopranen marskalkinna. Dei syng fleire duettar og også ein trio i operaens sluttscene.

Det er gjort mange innspelingar av operaen og han vert jamleg framført.^[5]

Roller

Rolle	Stemme	Rollebesetning ved premieren 26. januar 1911 Dirigent: Ernst von Schuch
Marskalkinna, prinsesse Marie Thérèse von Werdenberg	sopran	Margarethe Siems
Octavian, greve av Rofrano, hennes unge elsker	mezzosopran (spela av ei kvinne)	Eva von der Osten
Baron Ochs auf Lerchenau, marskalkinnas fetter	bass	Karl Perron
Sophie von Faninal	lys sopran	Minnie Nast
Herr von Faninal, Sophies rike far	lys baryton	Karl Scheidemantel
Marianne, Sophies kvinnelege ledsager	lys sopran	Riza Eibenschütz
Valzacchi, ein intrigemakar	tenor	Hans Rüdiger
Annina, hans niese og partner	kontrealt	Erna Freund
Ein notar	bass	Ludwig Ermold
Ein italiensk songar	lys tenor	Fritz Soot
Tre foreldrelause barn	sopran, mezzosopran, kontrealt	Marie Keldorfer, Gertrude Sachse, Paula Seiring
Ein hattemakar	sopran	Elisa Stünzner
Ein kjæledyrseljar	tenor	Josef Pauli
Faninals hovmeister	tenor	Fritz Soot
Ein politiinspektør	bass	Julius Puttlitz
Marskalkinnas hovmeister	tenor	Anton Erl
Ein vertshuseigar	tenor	Josef Pauli
Fire lakeiar	tenorar, bassar	Josef Pauli, Wilhelm Quidde, Rudolf Schmalnauer, Robert Büssel
Fire servitørar	tenorar, bassar	Wilhelm Quidde, Rudolf Schmalnauer, Robert Büssel, Franz Nebuschka
Mohammed, marskalkinnas svarte tenar	tagal
Ein fløytist, ein kokk, ein frisør og hans assistent, ein lærd og ei enkje	tagale
Tenarar, innleigde bedragere, barn, konstabler