Saidnayafengselet

Saidnayafengselet (arabisk سجن صيدنايا, Siijn Ṣaydnāyā) var eit militært fengsel og ein dødsleir som låg vest for byen Saidnaya i Syria, 30 kilometer nord for Damaskus. Under den syriske borgarkrigen blei eit estimert tal på rundt 30 000 personar torturerte og avretta i fengselet. Amnesty International karakteriserte dette som ein «utryddingspolitikk».

Saidnayafengselet
Saidnayafengselet 33.665°N 36.328611111111°E / 33.665; 36.328611111111

Skildring

Arbeidet med å byggja Saidnayafengselet tok til i 1978, då syriske styresmakter konfiskerte land frå lokale grunneigarar og gav det til forsvarsdepartementet for å byggja eit fengsel. Bygginga starta i 1981 og var fullført i 1986. Dei fyrste fangane kom i 1987.^[1]

I juli 2008 braut det ut uro i fengselet som enda med ein massakre av ni fangar.^[2][3]

Saidnayafengselet var det største fengselet i Syria, men ikkje det einaste av sin type og formål. Menneskerettsorganisasjonar identifiserte over 27 fengsel og interneringssenter rundt om i landet drivne av Assad-regimet, der internerte rutinemessig blei torturerte og drepne.^[4] Ein syrisk avhoppar, kjend under løyndenamnet Caesar, smugla ut tusenvis av fotografi han hadde teke i desse fengsla som viste lika til dei som hadde vorte torturerte og drepe. Bileta blei lagt fram offentleg i 2020.^[5]

Før Assad-regimet fall i desember 2024 blei det halde om lag 14 000 fangar i Saidnayafengselet. I februar 2017 gav ut Amnesty International ein rapport som sa: at mellom 5.000 og 13.000 menneske blei avretta utanomrettsleg i Saydnaya mellom september 2011 og desember 2015.^[6] 15. mai 2017 gjentok det amerikanske utanriksdepartementet skuldinga om 50 hemmelege personavrettingar om dagen, skjult ved etterfølgjande kremering på staden.^[7][8]

I kjølvatnet av ein offensiv frå syriske opposisjonsgrupper leidde av Haiʾat Tahrir al-Sham frå slutten av november 2024 og den raske kollapsen til Assadregimet i desember, blei fengselet overteke av regimemotstandarar natt til 7. til 8 desember. Då blei fangane lauslatne,^{[9][10][11][12]} fleire av dei kvinner og barn, mellom anna spedbarn.^[13][14]

Blant dei som blei frigjevne i desember var fangar som hadde vore fengsla i fleire tiår. Den påstått lengstsitjande fangen, ein syrisk flyvåpenpilot som i ein alder av 26 år nekta ordre om å bomba sivile område i Hama i 1980, sat etter seiande fengsla i 43 år.^[15]

Kjende fangar

• Zahran Alloush (1971–2015), leiar for den islamistiske syriske opprørsgruppa Jaysh al-Islam
• Hassan Abboud (d. 2014), syrisk motstandskjempar frå Ahrar al-Sham
• Abū Muhammad al-ʿAdnānī (1977–2016), talsmann for terrororganisasjonen Den islamske staten
• Haitham al-Malih, syrisk menneskerettsaktivist
• Omar Alshogre, syrisk menneskerettsaktivist