Skota i Sarajevo

«Skota i Sarajevo» er nemninga på attentatet mot den austerrikske tronarvingen Franz Ferdinand og kona hans medan dei vitja Sarajevo i 1914. Attentatet blei den utløysande årsaka til første verdskrigen.

Tidsline for utbrotet av første verdskrigen

28. juni: Skota i Sarajevo drap Franz Ferdinand og kona hans. 5./6. juli: Austerrike-Ungarn fekk full handlekraft og lovnad om støtte frå Tyskland 20. til 23. juli: Den franske regjeringa vitja St. Petersburg 23. juli: Austerrike-Ungarn la fram eit ultimatum til Serbia 25. juli: Serbisk hadde vilkår til delar av ultimatumet 25. juli: Delvis austerriksk mobilisering 28. juli: Austerrike-Ungarn erklærte krig mot Serbia 30. juli: Full russisk mobilisering 31. juli: Full austerriksk mobilisering 31. juli: Tysk ultimatum mot Russland om at landet måtte innstilla mobiliseringa 31. juli: Tysk ultimatum mot Frankrike, om å erklære seg nøytral 1. august: Full tysk mobilisering og krigserklæring mot Russland 3. august: Tyskland erklærte krig mot Frankrike 3. august: Tyske troppar marsjerte inn i Belgia 4. august: Storbritannia erklærte krig mot Tyskland 8. august: Storbritannia erklærte krig mot Austerrike-Ungarn

Illustrasjon av drapet frå franske Le Petit Journal, 12. juli 1914.

Skildring

I juni 1914 var ein austerriksk hær på manøver i Bosnia. Keisaren i Austerrike-Ungarn, Frans Josef, sende tronfølgjar-paret på besøk samstundes, Frans Ferdinand og Sophie. 28. juni gjesta dei Sarajevo, og på vegen til rådhuset vart tronfølgjar-paret skotne. Gjerningsmannen var ein 19 år gamal serbisk student, Gavrilo Princip. Han var medlem av terroristorganisasjonen Den svarte handa, som kjempa for at Bosnia-Herzegovina skulle bli ein del av Serbia. Austerrike-Ungarn gav Serbia skulda for mordet, og truga med krig.

Men Serbia hadde ein mektig alliert i aust, nemleg Russland, og Russland var saman med både Frankrike og Storbritannia i trippelententen. På den andre sida er Tyskland og Austerrike-Ungarn saman i trippelalliansen.

28. juli 1914 lyste keisar Frans Josef krig mot Serbia etter å ha stilt landet eit skarpt ultimatum. Storbritannia sa frå at vart Frankrike dregne inn i krigen, var dei og med. Keisar Vilhelm II av Tyskland vart nærmast sjokkert, han hadde ikkje venta at Storbritannia ville gå med i krigen. Tyskarane fekk no kalde føter, og prøvde å få Austerrike-Ungarn til å tenkja seg om, men det var for seint. Første verdskrigen var i gang.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Skota i Sarajevo