Torvhus

Torvhus er hus som er bygde med torv som veggmateriale. Slike hus er særleg kjende frå Island, men er også blitt bygde i Noreg. Ein gamme bygd med torv er kjend som ein torvgamme.

Torvhus på Island

Torvhus i Saskatchewan rundt 1900.

Uvanleg fint interiør i eit torvhus i Nord-Dakota i 1937.

Torvhus, kjende som sodhouse eller soddy,^[1] var eit vanleg alternativ til tømmerkoie under nybygginga på Great Plains i Nord-Amerika på 1800-talet og byrjinga av 1900-talet.^[2] Dei blei fyrst nytta til ly og inngjerding for dyr, men blei òg brukt til å husa menneske, ettersom prærien ofte mangla standard byggemateriale som tre eller stein, medan torv frå præriegras var rikeleg og fritt tilgjengeleg og kunne nyttast til husbygging.^[2] Præriegras har ein mykje tjukkare, hardare rotstruktur enn moderne plengras.

Bygginga av ein torvhus innebar å skjera triangel av torv og stabla dei til veggar. Det blei nytta ulike metodar for å laga tak.^[3] Torvhus hadde normale dører og vindauge. Den resulterande strukturen hadde billegare materiale og var raskare å byggja enn eit hus bygd av tømmer, men kravde jamleg vedlikehald og var sårbart for regnskader, særleg om taket òg hovudsakleg var av torv. Av og til nytta ein stukk for å verna ytterveggane. Lerret eller stukk dekte ofte dei innvendige veggane. Det fanst mange variantar av husa, som ein type bygd av mennonittar i Preussen, Russland og Canada som heiter semlin^[4] og ein annan i Alaska som er kjend som barabara.

Kjende torvhus

Rekonstruksjon av eit norrønt langhus i torv i L'Anse aux Meadows.

Island

• Skagafjörður folkemuseum (Byggðasafn Skagfirðinga), torvhus i burstabærstil i Glaumbær.
• Arbaer folkemuseum (Árbæjarsafn)

Canada

• Addison Sod House er ein bygning i Saskatchewan med status som National Historic Landmark.
• L'Anse aux Meadows, den norrøne busetnaden frå 900-1000-talet nær nordspissen av Newfoundland, har rekonstruksjonar av åtte torvhus på den opphavlege plasseringa deira.
• Mennonite Heritage Village i Steinbach i Manitoba har ei torvhytte imennonittstil kjend som ein semlin

USA

• Cottonwood Ranch i Sheridan County i Kansas. Ranchen, som er oppført i National Register of Historic Places (NRHP), hadde eit torvhus som stall.
• Dowse Sod House, nær Comstock i Nebraska; på NRHP og drive som museum.
• Heman Gibbs Farmstead i Falcon Heights i Minnesota; det NRHP-lista området inkluderer ein kopi av det opphavlege torvhuset frå 1849.
• Jackson-Einspahr Sod House i Holstein i Nebraska, på NRHP.
• Leffingwell Camp Site på Flaxman Island i Alaska, på NRHP.
• Minor Sod House i McDonald i Kansas, på NRHP.
• Page Soddy i Harper County i Oklahoma, på NRHP.
• Pioneer Sod House i Wheat Ridge i Colorado, på NRHP.
• Gustav Rohrich Sod hus i Bellwood i Nebraska, på NRHP.
• Sod House i Cleo Springs i Oklahoma) , òg kjent som Marshall McCully Sod House, som er oppført på NRHP.
• Wallace W. Waterman Sod House i Big Springs i Nebraska, på NRHP.

Nederland

• Nederland friluftsmuseum nær Arnhem.
• De Spitkeet i Harkema er eit friluftsmuseum som rekonstruerer korleis folk pleidde å leva i området.
• Ellert en Brammert, eit museum i Drenthe, har fleire torvhus