Tus

Tus^[a] er ein gammel by i den iranske provinsen Razavi Khorasan. Tus ligger i nærleiken av storbyen Mashhad, ein av dei viktigaste religiøse stadene innan sjiaislam.

Tus توس / طوس
by
Land	Iran
Fylke	Razavi Khorasan
Tus 36.486138888889°N 59.517555555556°E / 36.486138888889; 59.517555555556
Wikimedia Commons: Tus, Iran

Firdausi si grav i Tus.

Byen var kjend som Susia (Σούσια) for dei gamle grekarane. Han blei hærteken av Aleksander den store i 330 f.Kr.

Han blei teken av omajjadekalifen Abd al-Malik og blei verande under omajjadekontrol fram til 747, då ein underordna av Abu Muslim Khorasani nedkjempa omajjadeguvernøren under Abbasideoppreisten.^[1] I 809 blei abbasidekalifen Harun al-Rashid sjuk og døydde i Tus medan han var undervegs for å få slutt på uroa i Khorasan.^[2] Han er gravlag i området.^[3]

I 1220 blei Tus plyndra og øydelagd under den mongolske leiaren Subutai. Eit år etter drap Tolui og styrkane hans størsteparten av innbyggjarane,^[4] og øydela grava til Harun al-Rashid.^[5] Fleire tiår seinare blei byen gjennoppbygd under guvernøren Kuerguez.^[5]

Byen er best kjend som opphavsstaden til diktaren Abu l-Qasim Firdausi (død ca. 1020), som stod bak det monumentale persiske nasjonaleposet Sjāhnāmeh, eller Den iranske kongeboka. Den betydelege islamske lærde Abu Hamid Muhammad al-Ghazali kom også herfrå, fødd her i 1058. Andre større personar frå Tus er Asadi Tusi (død 1072), Sharaf al-Din al-Tusi (død 1213) og Nasir ad-Din at-Tusi (død 1274).

Merknadar

1. Også romanisert som Tous, Toos eller Tūs