Zakho

Zakho (kurdisk Zaxo, زاخۆ, arabisk زاخو; gammalsyrisk ܙܵܟ̣ܘ̇; Zākhō) er ein kurdisk by i Zakho-distriktet i Dohuk guvernement i Irakisk Kurdistan, nokre få kilometer frå grensa mellom Irak og Tyrkia. Byen har eit folketal på kring 350 000.

Zakho
ܙܵܟ̣ܘ̇, kurdisk Zaxo, arabisk زاخو, Zākho
by
Zakho
Land	Irak
Region	Kurdistan
Guvernement	Dohuk guvernement
Distrikt	Zakho-distriktet
Høgd	440 moh.
Koordinatar	37°08′37.00″N 42°40′54.88″E
Folketal	350 000 [1]
Tidssone	UTC+3
Zakho 37.143611111111°N 42.681911111111°E / 37.143611111111; 42.681911111111
Wikimedia Commons: Zakho

Han kan opphavleg ha oppstått på ei lita øy i elva Vesle Khabur, som flyt gjennom den moderne byen. Khabur flyt vest for Zakho og dannar grensa mellom Irak og Tyrkia, og munnar ut i Tigris. Andre viktige elvar i området er Zeriza og Seerkotik.^[2]

I juli 2010 opna Universitetet i Zakho, eit av elleve offentlege universitet i Irakisk Kurdistan.

Historie

Byen Zakho var kjend for grekarane i oldtida. I 1844 skreiv den reisande William Francis Ainsworth: «Utsjånaden til Zakho i dag er merkverdig likt slik han er skildra av Xenofon.»

Gertrude Bell var overtydd om at Zakho var same staden som oldtidsbyen Hasaniyeh. Ho skreiv òg at den første kristne misjonæren til området, den dominikanske munken Poldo Soldini, vart gravlagd der i 1779. Grava hans var framleis ein pilegrimsstad i 1950-åra.^[3][4]

Zakho hadde tidlegare ein syngagoge og eit større jødisk samfunn, og vart kalla «Jerusalem i Assyria». Jødane talte arameisk slik forfedrane deira hadde gjort. Breidda av den nærliggande Khabur er nemnd i Bibelen som ein av stadane der israelittane var i eksil (1. Krønikebok, 5:26,^[5] 2. kongebok 17:6, 2.kongebok 18:11).

Det var alvorlege åtak mot jødane i 1891 og ein av syngogene vart brend ned. Problema vart forverra i 1892 då åtaka heldt fram. Jødar frå Zakho var blant dei første som flytta til Palestina etter 1920. Resten flytta i stor grad til Israel i 1950-åra.^[6][7][8][9]

Assyrarar hadde budd i Zakho sidan minst 400-talet, og det er nemnt somme assyriske biskopar på 400- til 600-talet. Byen var òg bispesetet for eit stort khaldeisk-katolsk bispedøme fram til midten av 1800-talet.

Armenarar slo seg ned i Zakho etter det armenske folkemordet i 1915-1923, og den første armenske kyrkja i byen vart skipa i 1923.^[10]

Klima

Zakho har eit heitt, sommarleg middelhavsklima (Csa) med særs heite og tørre somrar, og kjølige vintrar med mykje nedbør.

Vêrdata for Zakho
	Jan	Feb	Mar	Apr	Mai	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Des	År
Gjennomsnittleg maks °C	10,2	12,2	16,5	21,8	29,1	36,2	40,4	40	35,7	27,9	19,4	12,3	25,1
Gjennomsnittleg min °C	1,9	3,1	6,1	10,1	15	20,1	23,7	23,2	19,2	13,7	8,4	3,9	12,4
Gjennomsnittleg nedbør mm	144	136	129	109	43	0	0	0	1	27	83	127	799
Kjelde: [11]