Arrèst van Gend en Loos

L'arrèst rendut lo 5 de febrièr de 1963 dins l'afar NV Algemene Transport- en Expeditie Onderneming van Gend & Loos contre Administration fiscale néerlandaise (o mai simplament Arrèst van Gend en Loos, afar 26/62) per la Cort de Justícia de las Comunautats Europèas (o CJCE) es una de las basas del drech comunautari e fonda los rapòrts entre òrdre juridic comunautari e òrdre juridic nacional. Aquel arrèst, lo primièr d'importança dins la jurisprudéncia europèa, es precedent a la fusion dels executius de 1965. En substància, la Cort reconeis que amb la lor adesion a la CEE, los Estats membres an acceptat la limitacion de la lor sobeiranetat, e que lo lors ciutadans an ara la possibilitat de se basar suls Tractats per far valer lors dreches devant las jurisdiccions nacionalas. Aquò se nomena l'efècte dirècte de l'òrdre juridic comunautari en drech intèrne.

Fachs

L'entrepresa neerlandesa de transpòrts van Gend en Loos (intégrada dempuèi 1999 a DHL) s'occupava de transpòrts transfrontalièrs entre, entre autre, los Païses Basses e la RFA. En 1962, un cargament d'urèa alemanda foguèt somesa a la frontièra neerlandesa a una taxa d'importacion novèla de 8 %. Se basant sus l'article 12 del tot recent Tractat de Roma que precisava que «Los Estats membres s'abstenon d'introduire entre eles de novèls dreches de doana a l'importacion e a l'exportacion o taxas d'efècte equivalent», l'entrepresa contesta lo pagament d'aquela taxa devent la Tariefcommissie neerlandesa. Pel biais d'une question prejudiciala, aquela darrièra s'adreça a la CJCE per saber se lis ciutadans (e las entrepresas) podent èsser dirèctament afectadas pel drech comunautari suls lors territòris nacionals.

Decision de la CJCE

Aquela decision, particularament audaciós, constituará enseguida l'un dels fondaments del drech europèu amb, entre autres, l'arrèst Costa contra ENEL. Aquela decision nasquèt pas de res: ja, en 1962, un tribunal italian aviá establit que lo TCE exerçava d'efèctes dirèctes (Societa Biscotti Panettoni Colussi di Milano v. Ministero del Commercio con l'Estero, CMLR 1963, 133). E, en 1960, dins doas decisions separadas (Itàlia c/ Nauta Autoritat, arrèst 20/59) e Païses Basses c/ Nauta Autoritat, 25/59) sul Tractat CECA, la Cort aviá tanben notat qu'aquel constituissiá «l 'ultima ratio permetent de fae prevaler los interèsts comunautaris consacrats pel tractat contra l'inercia e contre la resisténcia dels Estats membres».

La Cort obsèrva que «la Comunautat constituís un òrdre juridic novèl de drech internacional, al profèit que los Estats an limitat, quitament dins de domènis restrenchs, lo lors dreches sobeirans e que les subjèctes son en mai dels Estats membres son tanben lors ressortissents» (gras apondut).

Lo tractat CE es per la Cort «mai qu'un acòrdi qui ne creariá pas que d'obligacions mutualas entre Estats contractants». Per pauc qu'una proposicion siá « clara e incondicionala », los ciutadans europèus pòdon doncas se basar sus aquela al nivèl nacional per contestar de decisions de lor pròpre govèr s'es besonh. Atal, l'article 12 TCE deuriá èsser interpretat coma avent d'efèctes dirèctes e creant de drechs individuals que las jurisdiccions nacionalas se deuriá alara aparar.

Aquela idèa es renforçada per l'utilizacion que fa la CJCE del tèrme « òrdre juridic novèl internacional ». En efècte, pel primièr còp, los subjèctes d'un acòrdi fach entre de nacions sobeiranas son en mai dels Estats membres, coma es lo cas dins lo drech internacional corrent (ONU, Protocòl de Kyoto, per ex.), mas tanben los ciutadans.