Balena (constellacion)

La Balena (nom astronomic : Cetus) es una constellacion de l'emisfèri sud.

Constellacion de la Balena.

Istòria

Representacion anciana de la Balena coma un monstre dich lo « Drac dei Mars » (sègle XVII).

La constellacion de la Balena representa lo monstre Cetus de la legenda d'Andromèda. Es una constellacion fòrça anciana, benlèu d'origina mesopotamiana, que fasiá partida dei 48 ensems d'estelas identificats au sègle I ap. JC per Claudi Ptolemèu. La figura de la balena, ja presenta dins lei tèxtes de certaneis astronòms antics, s'impausèt pauc a pauc dins lo corrent dei sègles seguents.

Descripcion e localizacion

La Balena se tròba dins la region dei constellacions « aquaticas » lòng d'un alinhament que va d'Aldebaran a Fomahlhaut. Es una constellacion que son observacion es malaisada en causa de l'abséncia d'estelas lusentas e d'una talha fòrça estenduda^[1]. A l'origina, α Ceti representava la bòca dau monstre e β Ceti sei tentaculs. Cetus semblava alora a una tautena giganta. Pasmens, ambé l'adopcion de la forma de la balena, aquela representacion s'es pauc a pauc inversada. Uei, α Ceti fòrma la coa de la balena e β Ceti la bòca, leis estelas α, λ, μ, ξ2 e γ Ceti representan leis aletas dau cetacèu e lo rèsta deis estelas lo còrs de l'animau.

Estelas principalas

• α Ceti : dicha Menkar, es la segonda estela pus lusenta de la constellacion amb una magnitud aparenta de +2,54. Situada a 249 annadas lutz, es una giganta roja fòrça vièlha que comença consumar sei resèrvas de carbòni.
• β Ceti : dicha Deneb Kaitos ò Diphda, es l'estela principala de la Balena amb una magnitud aparenta de +2,02. Es una estela giganta de color jaune-arange qu'es a quitar la sequéncia principala per venir una giganta roja. Se situa a 96 annadas lutz.
• ο Ceti : dicha Mira, es l'estela pus famosa de la constellacion. D'efèct, a donat son nom a una classa d'estelas gigantas rojas que sa luminositat varia segon de cicles de plusors mes. Se situa a 420 annadas lutz e sa magnitud aparenta varia entre 2 e 10. A una companha dich Mira B que sa natura es desconeguda (nana blanca, estela de la sequéncia principala ?).

Objèctes celèsts principaus

Observacion de M77 per lo telescòpi Hubble.

Constellacion alunchada dau disc de la Via Lactèa, la Balena presenta de condicions propícias per l'observacion de galaxias. Pasmens, i pauc d'objèctes celèsts lusents dins la constellacion. Lo pus important es probablament la galaxia M77 de magnitud aparenta 8,9. Certanei planetas ò asteroïdes pòdon en revènge passar dins la constellacion. En particular, Vesta i foguèt descubèrt en 1807.

Liames intèrnes

• Cetus.
• Constellacion.

Bibliografia