Crotz occitana
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Remove ads
La crotz occitana 
— dicha tanben crotz de Forcauquier o crotz de Lengadòc o crotz de Tolosa — es lo simbòl d'Occitània. Dins la cançon de la crosada, a lo nom de crotz ramondina. Es lo derivat de las armas dels comtes de Tolosa e dels marqueses de Provença e tanben dels senhors de Forcauquier en Provença.
Aquesta bandièra es utilizada per representar la lenga e la cultura occitanas, o mai generalament coma un emblèma regional. Lo motiu de la crotz de Tolosa es utilizat per cèrtas comunautats territorialas qu'una partida de lor territòri correspond al de l’ancian comtat de Tolosa : Miègjorn-Pirenèus, Lengadòc-Rosselhon e sèt departaments dont los Auts Aups.
En eraudica, la crotz occitana es descricha coma una «crotz grèga de golas a la crotz voidada, clechada» (o «patèa») «e pometada d'aur».
L'expression de crotz occitana es l'appelacion mai adaptada per nommar aquesta crotz per qu'es istoricament presenta pas sonque a Tolosa e en Lengadòc, mas tanben en Provença, en Roergue, en Carcin, en Agenés e tanben defòra d'Occitània coma per exemple a Pisa en Itàlia e dins d'autras vilas. Mas a Pisa es pas voidada.
La crotz occitana jauna sus fons roge, amb l'estela del Felibritge de sèt brancas amont a drecha, es lo drapèl modèrne d'Occitània.
Remove ads
Origina de la crotz
En 1950, Henri Rolland afirma que l'origina d'aquesta crotz se deu recercar dins lo marquesat de Provença (nòrd de Durença) e pus precisament a Venasca.
Tre 1966, Roger Camboulives pensa qu'a l'origina se tròba una crotz solara e benlèu la crotz nestoriana trobada al Turquestan Chinés. Seriá arribada a Tolosa per l'Itàlia del Nòrd e Provença (probablament al sègle X).
En 1980, (l'Auta), R. Camboulives insistís tanben sus un ròtle jogat pels Visigòts e sus las dotze esfèras pichonas que poirián representar los dotze "ostals" del zodiac. Per el l'origina de la crotz es tolosenca e non pas provençala. Cal çaquelà remembrar que los Visigòts coneissián pas l’eraudica.
En 1986, Joan Ives Roier afirma que l'origina de la crotz es plan provençala mas que lo tèxt d'Henri Rolland compòrta d'errors de datas e que se tracta en fach de la crotz de Forcauquier. S'apièja especialament sus l'escultura de doas croses figurant sus un cobertor de sarcofag a Ganagòbia.
Dins la revista Archistra de decembre de 1994, Pierre Saliès afirma que l'origina es tolosenca e que lo signe dels comtes de Tolosa es lo fruch d'evolucions successivas localas, benlèu a partir de la crotz de Jerusalèm.
En 1996 (L'AUTA n° 612) Jean Rocacher confirma qu'aquesta crotz "es d'en primièr l'emblèma pròpri a l'ancian comtat de Venasca, desmembrat entre los dos ostals de Tolosa e de Forcauquier".
En 2000, Laurent Macé (Los Comtes de Tolosa e lor entorn) afirma que la crotz venguèt l’emblèma de la familha comtala aprèp la participacion a la primièra crosada de Raimon IV ; aquesta crotz poiriá trobar son origina a Constantinòble. Indica que lo motiu de la crotz patèa a una origina bizantina e que s'espandís en Occident via Itàlia e Provença. Atal la crotz de Tolosa e la crotz de Venasca o de Forcauquier aurián una origina comuna, mas se serián pas inspiradas una de l’autra.
En 2000, Bertran de la Farge (La Crotz Occitana - Loubatière) pensa que la crotz occitana es originària del marquesat de Provença, probable de Venasca, e que poiriá provenir d'una sintèsi entre la crotz de Constantinòble e la crotz còpta (crotz grèga trilobada) implantada en Provença gràcias als monges (Lerins-St Victor de Marselha) e benlèu tanben gràcias a l'aura de St Maurici.
En 1981, a un collòqui internacional d’eraudica, Léon Jéquier (Las originas de las armas, IIe collòqui internacional d’eraudica, Bressanone/Brixen) indica que la crotz « dicha de Tolosa » es un emblèma comun a Provença tota, a partir d’un relicari que rememorariá la victòria del comte Guilhèm lo Liberator suls Sarrazins.
En 2006, Raymond Ginouillac (La crotz occitana. Novèla edicion augmentada) confirma que uèi, los istorians marcan lor preferéncia per una origina provençala.
En 2019, Laurent Macé (La magestat e la crotz Los sagèls de la maison dels comtes de Tolosa XIIen-XIIIen sègle) fornís nombroses dessenhs de sagèls, bullas e monedas amb las datas de creacion. Ditz mai d’un còp que la creacion de la crotz se faguèt en Provença, en 1150, a la demanda del jove Raimond V ; seriá una iniciativa politica per s’opausar als pals dels Reis d’Aragon-Comtes de Provença.
En 2021, Raymond Ginouillac (Istòria de la crotz occitana) recapitula l’essencial de las donadas e prepausa una cronologia pels sègles XII e XIII.
Pel moment, los documents permeton pas de determinar una origina unica incontestabla. Una causa segura, es que la crotz occitana tròba pas son origina dins la religion catara. Los catars refusavan los imatges e la veneracion de la crotz, coma los musulmans e los ortodòxes.
Remove ads
Usatge
La primièra aparicion de la crotz de Tolosa es databla de 1150 : Ramon V, comte de Tolosa-marqués de Provença la placèt suls denièrs del marquesat de Provença. En 1156, creèt son sagèl amb aquesta crotz. Puèi en Provença de bullas portèron de croses un pauc regdas. En 1181, a Melguelh (Mauguòu), una bulla del comte de Tolosa presentèt la pus anciana crotz classica coneguda.
Aquesta adopcion es particularament aboriva pel Sud-Oèst, las armas s'espandisson al sègle XII principalament dins lo Nòrd de França. Divèrsas interpretacions foguèron fachas d'aquesta crotz ; mai d'una insistís sus un aspècte "simbolic" del motiu, e doblida que l’eraudica es pas una sciéncia del simbòl, mas de l’emblèma (M. Pastoureau). Los membres de la familha comtala avián lo dreit de portar aqueste emblèma, coma Baudoïn, fraire de Raimon VI, que combatiá amb los crosats pendent la Crosada dels albigeses.
En 1193, aquesta crotz classica figurèt sus un sagèl de Guilhèm IV, comte de Forcauquier. Se tròba tanben sus un autre sagèl de 1206. Vengut comte de Tolosa en 1194, Ramon VI adoptèt un novèl sagèl utilisat mai d’un còp, per exemple en 1204, en 1207. Una crotz un pauc diferenta foguèt plaçada sul sagèl de la vila de Tolosa en 1211.
Ramon VII agèt successivament de sagèls diferents en 1222, 1229, 1242 amb de croses de Tolosa.
A partir de 1249, Anfós de Peitieus foguèt lo comte de Tolosa e marqués de Provença, gardèt la crotz de Tolosa coma simbòl. Après la mòrt d'Anfós en 1271, lo comtat de Tolosa es restacat a França. Amb Albi, Besièrs e Carcassona, lo comtat forma la província de Lengadòc. Los Estats de Lengadòc gardan coma emblèma la crotz de Tolosa que deven la crotz de Lengadòc. La província de Lengadòc desapareguèt en 1791 amb la Revolucion Francesa e la creacion dels departaments.
En 1945, l'IEO causís per simbòl la crotz occitana. Aquesta causida va acorsat una novèla dinamica per la crotz dels comtes de Tolosa. Dins las annadas 70, la crotz occitana es presenta dins las manifestacions viticòlas e tanben al Larzac. Tornarmai, la crotz occitana es popularizada per la Nòva Cançon occitana amb Claudi Martí, Patric, Mans de Breish e Maria Roanet. Domenge Baudis utiliza la crotz per ne faire l'estendard de sa campanha a las eleccions municipalas de Tolosa. Mai tard devenguèt lo simbòl de la comuna e en 1995, Raymond Moretti creèt una enòrma crotz occitana per ondrar la plaça del Capitòli.
Dins las Valadas Occitanas d'Itàlia, en aplicacion de la lei 482-99 concernent las minoritats linguisticas, fòrça comunas organizan une ceremonia altorn de la pausa de la bandièra occitana sus los bastiments officials. Uèi, la crotz occitana es presenta dins tota Occitània, la pòdem véser dins la publicitat, dins un ostal per lo decorar, dins los estadis per sostenir una còlha occitana, sus un panèu de signalizacion... Es devenguda lo simbòl de la cultura, de la lenga e del territòri occitan.
Exemples de l'usatge de la crotz occitana
País
Drapèl modèrne d'Occitània (tanben existís una version sens l'estela)
.svg)
Comtat, parçan e ancianas regions
Drapèl de la Val d'Aran
Drapèl de Lengadòc-Rosselhon
Drapèl de Miègjorn-Pirenèus- Lògo de Miègjorn-Pirenèus
Departaments
Escut d'Aude
Escut dels Auts Aups
Escut d'Erau
Escut de Gard
Escut de la Nauta Garona
Escut de Tarn
Escut de Tarn e Garona
Comunas
Blanhac, Lengadòc
Fanjaus, Lengadòc
Moissac, Carcin
La Novèla, Lengadòc
Sant Deidier, Provença
Los Sarrasins, Lengadòc
Tolosa, Lengadòc
Travalhan, Provença
Venasca, Provença
.svg)
.svg)
.png)
.svg)
.svg)
.svg)
Autres
_-_Plaque.jpg)
Remove ads
Vejatz tanben
Ligams extèrnes
Bibliografia
- Les Comtes de Toulouse et leur entourage: Rivalités, alliances et jeux de pouvoir XIIe-XIIIe siècles per Laurent Macé (éd. Privat)
- La Croix occitane per Bertran de la Farge (éd. Loubatières)
- Le Pays de Forcalquier per Jean-Yves Royer (éd. Équinoxe)
- Les origines des armoiries, Académie internationale d'héraldique per Léon Jéquier. Actes du IIe colloque international d'héraldique (éd. Le Léopard d'or, 1983)
- La Croix Occitane per Raymond Ginouillac (éd. Institut d'Études Occitanes du Tarn, 2006)
- La Majesté et la croix : Les sceaux de la maison des comtes de Toulouse (XIIe-XIIIe) per Laurent Macé ( Presses universitaires du Midi, 2018 )
- Histoire de la croix occitane per Raymond Ginouillac (Institut d'Études Occitanes du Tarn, 2021 )
Remove ads
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads