Det

Los dets (var. dits) (del grèc ancian δάκτυλος, que venguèt pel latin en "digitus") son las extremitats articuladas de las mans e dels pès de l'Òme e de qualques animals. La preséncia de dets caracteriza lo clade dels tetrapòds.

Los cinc dets de la man umana

Dets umans

Los cinc dets del pè son nomenats artelhs. Los cinc dets de la man son:

• lo poce, essencial per la prension;
• l'indèx, que mòstra;
• lo det long;
• l'anular, que dins d'unas culturas pòrta l'anèl de maridatge;
• lo det pichon (var. pichòt, pichin, i petit) o menèl, coïc, o menor.

Son numerotats de I a V en chifras romanas en partent del poce.

Un det es compausat de tres falanjas, levat lo poce e l'artelh gròs, que n'an que doas. S'agís, en partent de la palma, de la falanja, la falangina e de la falangèta.

Es sus aquela darrièra que creis l'ongla. Aqula falanja es fòrça nerviada, çò que dona una granda sensibilitat al det, subretot al nivèl de la polpa — l'extremitat carnuda del det — que compren un grand nombre de receptors tactils. Las rufetas que son a l'origina de nòstra emprenta digitala jògan un ròtle important d'amplificacion de las sensacions de gran e de textura dins l'exploracion dels objècts que tocam. Quand la pèl del cap del det alisa une superfícia, las rufètas provòcan de microvibracions detectadas pel sistèma nerviós e interpretadas pel cervèl^[1].

Biologia

L'òrdre de creacion dels dets, pendent lo desvolopament du fètus es lo seguent: anular, det pichon, det grand, indèx e finalament poce.

Los dets ne contenon pas de muscle. Son ligats per de tendons a des muscles extensor e muscles plegadisses situats dins l'avantbraç.

Los dets venon amochonats banhats dins l'aiga: l’agençament de las rufas en un malhum de canals divergents, non connectats permet a l’aiga de colar mai eficaçament quand se fa una pression dels dets sus un supòrt, ofrent atal una melhora aderéncia^[2].