Franklin Delano Roosevelt
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Franklin Delano Roosevelt foguèt president dels Estats Units d'America entre 1933 e 1945. Sol president que siá estat elegit quatre còps, Roosevelt metèt en òbra la politica del New Deal per lutar contra la Granda Depression e tanben foguèt president pendent la Segonda Guèrra Mondiala. Marquèt l'istòria de son país.
Remove ads
Biografia
Originas e formacion
Franklin Delano Roosevelt es lo fiu de James Roosevelt (1828-1900), òme d'afaires devengut ric gràcias a d'investiments dins lo sector minier e dins lu transpòrts, e de Sarah Ann Delano (1854-1941), filha d'un armator. La sieua familha faía donc partida de l'eleit de la societat estatsunidenca[1]. Per exemple, Theodore Roosevelt, president dei Estats Units dau 1901 au 1909, èra un rèirecosin de Franklin[2]. Aquela darrier aguèt ensinda accès a una educacion de tria (Harvard, Columbia...) que li permetèt d'obtenir un diplòma d'avocat en lo 1908. Durant aqueu periòde, non foguèt considerat coma un estudiant brilhant, mas èra popular demièg lu sieus cambaradas.
En lo 1905, si maridèt emb Anna Eleanor (1884-1962), una cosina alunhada. Lo pareu aguèt sieis enfants : Anna Eleanor (1906-1975), James (1907-1991), Franklin Delano Jr. (3 de març dau 1909 - 7 de novembre dau 1909), Elliott (1910-1990), Franklin Delano Jr. (1914-1988) e John Aspinwall (1916-1981). La mema annada, s'engatjèt en politica emb lo partit democrata[3]. Abandonèt lu sieus estudis en lo 1907. Totun, foguèt admés au concors d'avocat de l'Estat de New York un an mai tard e comencèt de travalhar dins un prestigiós gabinet d'avocats de la vila.
L'ascension politica de Roosevelt
Lu promiers succès
Roosevelt non èra interessat per lo sieu trabalh avocat. A la promiera ocasion, en lo 1910, acceptèt donc la demanda dau partit democrata de si presentar ai eleccions senatoriali de l'Estat de New York. Candidat dins un districte tradicionalament republican, menèt una campanha dinamica, ben sostengut per lo sieu nom e la sieua fortuna, e foguèt elegit au Senat d'Albany. Li prenguèt rapidament la tèsta d'un grope de parlamentaris reformators e venguèt popular au sen dei democratas. Tornarmai elegit en lo 1912, demissionèt en lo 1913 per venir secretari adjonch a la Marina dins lo govèrn dau president Thomas Woodrow Wilson (1913-1921)[4]. En lo 1914, participèt ai eleccions primari per venir senator dau Congrès dei Estats Units, mas foguèt batut per James W. Gerard.
La Promiera Guèrra Mondiala aguèt una incidéncia sus la sieua activitat coma secretari adjonch a la Marina. Participèt ensinda au desvolopament de la marina militara estatsunidenca, pi a l'inspeccion dei fòrças desplegadi en Euròpa après l'intrada en guèrra de Washington. Encoratjèt finda lo desvolopament dei sosmarins e suggerissèt de metre en plaça de minas marini entre Norvègia e Escòcia per blocar lu sosmarins alemands. Pi, en lo 1920, foguèt encargat de susvelhar la desmobilizacion dei tropas americani. Durant aqueu periòde, foguèt finda implicat dins li intervencions antilhesi decididi per Wilson. En particular, organizèt li institucions d'Haití après l'ocupacion de l'isla per la marina americana en lo 1915[5].
En lo 1920, foguèt causit coma candidat a la vice-presidéncia de James Middleton Cox. Totun, foguèron largament batuts per lo republican conservator Warren G. Harding (60,4 % còntra 34,1 %[6]).
La « traversada dau desèrt »
En lo 1921, Roosevelt contractèt la poliomieliti. Perdèt l'usatge dei sieui cambas durant quauqui de malautias e, fins a la sieua mòrt, aguèt de dificultats importanti per si desplaçar[7]. Totun, non renoncièt a la politica. Au contrari, sota l'influéncia de sa femna, venguèt mai seriós dins lo sieu trabalh politic e legissèt un nombre important de libres. Aquò li permetèt d'incarnar l'optimisme dins un país grevament tocat per la crisi economica dau 1929. De mai, Roosevelt, elegit governador de New York en lo 1928, utilizèt li ressorsas de l'Estat per ajudar un milion de caumaires gràcias a la Temporary Emergency Relief Administration[8]. Sosprés per l'amplor de la crisi, comencèt a si maufidar de l'abséncia de regulacions dins lo domeni economic e adoptèt quauqui reformas sociali favorabli ai femnas e ai enfants (reduccion de la durada dau trabalh...) e un programa de melhorament dei infrastructuras collectivi (espitaus, presons...).
L'eleccion a la presidéncia
En lo 1932, la popularitat de Roosevelt dins l'Estat de New York, lo mai poblat de l'Union, li permetèt de venir un candidat seriós a la presidéncia. Escartèt sensa dificultat Albert Ritchie e William Henry Murray, mens popular, e donèt lo pòst de vice-president a John Nance Garner, candidat de l'ala conservatritz dau partit democrata. Foguèt designat candidat per la convencion dau partit en julhet e obtenguèt lo sostèn financier de William Randolph Hearst, de Joseph P. Kennedy, de William Gibbs McAdoo e d'Henry Morgenthau.
La campanha si debanèt dins l'encastre de la Granda Depression. Ataquèt lo president Hoover, candidat a la sieua reeleccion, sus lu sieus resultats economics calamitós[9], viatjèt dins mai d'un Estat per rescontrar d'electors[10] e utilizèt la sieua eloquéncia per s'adreiçar a toti li victimas de la crisi (lu caumaires, lu trabalhaires, li minoritats etniqui, lu Blancs dau Sud, etc.[11]). En particular, inventèt la formula New Deal per descriure un programa economic imprecís, mas marcat per la volontat de redurre la bureucracia, d'abrogar en partida la Prohibition e d'adoptar una politica economica pragmatica per redreiçar lo país[12].
La presidéncia Roosevelt
Remove ads
Annèxas
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads