Gavet de la Conca

Gavet de la Conca es un municipi de la província catalana de Lhèida e de la Comunautat Autonòma de la Generalitat de Catalonha, al Palhars Jusan.

Toponimia

Aransís, Sant Miquel e Sant Cristòfol de la Vall, Sant Martí de Barcedana son de l'ancian municipi d'Aransís, Sant Salvador de Toló, Toló, Mata-solana, Merea e Perolet son de l'ancian municipi de Sant Salvador de Toló, Gavet de la Conca, Fontsagrada e Sant Serni son de l'ancian municipi de Sant Serni.

Aransís

Lo nom es atestat en 1359 Arencis (corregit Arentis). Aransís es un derivat del basc arantze, arantza (e variantas), « espina », ambe un sufixe que se tròba tanben dins Beixalís, Norís, Ovís, Arcalís, Estaís, lòcs d'aquel airal pirenenc ^[1].

Sant Miquel de la Vall

Dit la Vall [la 'baʎ]. Una fòrma d'un document de 1084, Valinies, sembla de se referir a aquel vilatge. Benlèu supausar un *Valisnes, *Valle Is(o)nense sincopat, a partir de Isona ^[2]. Meteissa « val », se se pòt dire que Sant Cristòfol de la Vall e Sant Martí de Barcedana.

Sant Martí de Barcedana

Las fòrmas ancianas son : Sti. Stephani q. voc. Sarga... Sti Martini in Valle Cirsatana en 893, Sti. Martini q. est in Valle Circitana en 930, 966: eccl. Sti. Martini in Valle Sisitana en 966, 1163: Gerrensi monasterio — eccl. S. P. de Gavet et S. Martini de Valle Cirritani [legir Cirsitani] en 1163.
L'etime seriá Vallem ceresetanam, derivat de ceresetum, « cereireda », > Valcersdana (sincòpa) > Barcelsdana (metatèsi) > Barcesdana > Barcedana. O, ambe una sincòpa diferenta Valcersedana > Valcisidana (la grafia de 966), per -cese-(falsa latinizacion en -i- de -e-) ^[3].

Toló

Las fòrmas ancianas son : in collo de Tolo... ante Tolo en 973, Tolo al sègle X o XI, Tolan (error probabla) en 1053-71, Tholono en 1071, Tholonio en 1078, Tolo en 1126, 1188-89, 1205, apud Tolon en 1183, etc. I a en Catalonha d'autres lòcs d'aquel nom atestats al primièr millenari.
I a una semblança aparenta ambe Tolon, qu'èra çaquelà Telo, Telonis. I a tanben un autre lòc Le Toulon a un km de Periguers, que seriá ligat a un dieu fonticòla Telo, -onis. I a pas d'impossibilitat per Toló, estant que l'assimilacion e-ó > o-ó es correnta dins los parlars catalans e Toló poiriá èsser un nom d'aiga, en relacion ambe aquel dieu fonticòla, d'origina sorotaptica (vocabulari de Joan Coromines : la civilizacion dels camps d'urnas o Urnenfelder, considerada sovent coma un estadi arcaïc de l'espandiment celtic al segond millenari). Mès justament i a pas de fòrma anciana en Te-, çò que daissa sa plaça a una etimologia ibèrobasca, confòrma a la lista Toluges, Tolosa, Tolba, Tolustre, Tolzó e al paisatge toponimic de l'airal ^[4].

Mata-solana

Mata, de sens prèp de l'occitan, representa de petits elements de bòsques e de bartas ^[5]. Mata-solana es una mata expausada al sud.

Merea

La prononciacion es [me'reja] o [me'rea] (transposicion de la grafia de l'autor). S'explica per lo resultat del latin *merĭdia, varianta de meridies, « sèsta, prangièra », qu'a donat per exemple mereig en catalan [per l'evolucion fonetica, cal remembrar que lo catalan nòrd-occidental e una granda part del gascon son dins l'airal de pui e de poi, sense -g]. Merea es a un punt ont la val, situada entre doás montanha, tomba al Nòrd; lo vent de Nord, donc, refresca constantament Merea. Merea es donc çò qu'apèlan en catalan un amor(r)iador, un lòc adeqüat per i acampar lo bestiar a las oras de calor ^[6].

Perolet

Sembla un doble diminutiu de Pere, coma Peiroton en occitan.

Gavet

^[7].

Istòria

Format dels ancians municipis de Aransís, Sant Salvador de Toló e Sant Serni, units en 1970.