Gres (ceramica)

Lo gres es un material ceramica caracterizat per una duretat fòrça granda e una resisténcia excellenta a las agressions quimicas o climaticas.

Malon de gres-cerame colorat dins l'espessor, Manufacture Paul Charnoz, Paray le Monial, França, sègle XIX Los motius colorats foguèron realizats en remplissent un mòtle bugetat de laton amb de polvera de color..

Pichièr de gres per Louis Lourioux, Foëcy, vers 1930.

Pels articles omonims, vejatz Gres (omonimia).

Istoric

Lo gres apareguèt en China jos la dinastia Shang e la dinastia Han^[1],[2],[3]. S'arribèt a la perfeccion aprèp lo sègle X amb los celadons dels Song.

Lo gres foguèt introduch en Occident al sègle XIV. Es fabricat amb una argila silicoargilosa donant una pasta de teissura fina cuècha a nauta temperatura, vitrificada e non porosa. L'estanquitat dels greses lor permetèt lèu de far l'estocatge dels liquides.

En Euròpa, la produccion iniciala se faguèt dins los païses renans, las regions de l'èst de França e de Beauvais. Al sègle XIX, lo vam per las produccions en gres menèt d'autras regions a desvolopar de manufacturas.

Las argilas pel gres

Las tèrras de gres son d'argilas segondàrias o sedimentàrias, plasticas e de fòrta taus en silici e que lor vitrificacion s’efectua a l'entorn de 1 200 °C a 1 300 °C.

Los greses son en general reconeissables per lor color que va del gris mai o mens clar a brunenc. En efèit las argilas de gres prenon una color escurenca a la coseson^[4] alara que las terralhas abitualas son de color clar, rosenc o rogenc, a causa d'una coseson en atmosfèra oxidanta.

Escultura en gres esmaltat per Jean-Joseph Carriès, Genouille à oreilles de lapin, vers 1891 - Petit palais, París

Pichièr de gres, manufactura Odetta, Quimper, vèrs 1930.

Las tèrras de gres vàrian fòrça dins lor plasticitat e lor temperatura de coseson e se distinguís gaire entre las tèrras de fuòc o de gres. En fach, la classificacion dels tipes d’argila repausa mai sus lor utilizacion ceramica e pas sus lor vertadièra natura quimica o fisica o sus lor origina geologica.

La meteissa argila pòt al meteis còp servir coma tèrra refractària per far de bricas de fuòc e per la fabricacion de gres cosent a nauta temperatura, lo sol limit essent la preséncia de compausats quimics que favorizan la fusion a aquel nivèl de temperatura.

Los pichons telièrs del començament del sègle XX, que produsián de terralha d'aisina, emplegant d’abitud una tèrra de gres extracha a l'entorn e preparada sens gaire d'apondís.

Los greses (greses comuns e greses fins^[5]) son generalament gris o brun amb de grans negres o bruns, de piritas, d'agregats de fèrre o d’un autre metal, vesibles sul fons blanc de la ceramica de Santa Usa.

Malon de gres esmaltat, Banhs publics Montansier, Vincennes, decòr signat JMD, començament del sègle XX

Mòtle de metal per malon, vèrs 1920

Lo gres cerame

L'apellacion grès-cérame, foguèt introducha per Brongniart al sègle XIX per distinguir lo material ceramic del mineral natural. Aquela denominacion s'aplica pels greses industrials, coberturas dels sòls e parets largament espandits al sègle XIX. Lo gres fin e lo gres cerame son realizats a partir d'argila plastica, de caolin, de sable feldspatic e de feldspat. Los feldspats jògan lo ròtle de fondent per far aparéisser una fasa vitrosa. Aqueles greses son generalament blancs e son utilizats per la vaissèla, los malons e las pèças sanitàrias.

• Los malons de gres colorats dins l'espessor èran produits per motlage dins un mòtle amb compartiments formats de fins bugets de laton e remplits de polveras coloradas. Las polveras èran versadas dins los motius per un masca estampon, diferent per cada color. Aprèp retrach dels bugets, lo malon èra pressat e cuèch a nauta temperatura. Gaireben inalterables, aqueles malons èran produits per de manufacturas. La complexitat de lor realizacion e la limitacion dins los motius reservèron lor utilizacion pels sòls.
• Los malons de gres esmaltat recebián aprèp coseson un decòr imprimit a basa d'oxides metallics e un jaç d'esmalt transparent vitrificable. Una segonda coseson de temperatura mendre fixava lo decòr. Malgrat lor granda resisténcia, los malons produits amb aquel procèssus èran damatjats pels passatges intensius. Anavan fòrça plan per las decoracions de las parets per que las tèrras cuèchas o faienças esmaltadas èran tròp fragilas.

Utilizacion dels greses

Aprèp la porcelana vertadièra, lo gres ocupa la segonda plaça dins la produccion de terralhas de nauta temperatura, longtemps consideradas coma pus nòblas que la tèrra cuècha.

Lo gres es emplegat dempuèi l'Antiquitat, e uèi totjorn d'un biais industrial per la produccion de tudèls, subretot per l'assaniment. Per aquela utilizacion, es considerat coma un material pus durable que las matèrias plasticas o la fonda, mas es un pauc mai dificil de plaçar, e es pas adaptat a la fòrtas pressions.

Dins lo bastiment, lo gres estirat o pressat s'utiliza per realizar de malons pel sòl. Lo gres pressat, tintat dins la massa, es fòrça mai dur e resistent que lo gres esmaltat.