Joseph Haydn
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Franz Joseph Haydn (Rohrau, 31 de març de 1732 – Viena, 31 de mai de 1809) es un compositor classic de la segonda mitat dau segle XVIII. Figura majora dau classicisme austrian anb Mozart e Beethoven, aguèt una longa carriera anant dau periòde barròc al començament dau romantisme. Sa musica es donc marcaa per d'innovacions importantas que prefigurèron fòrça innovacions dau segle XIX. Haydn foguèt ansin vist coma lo « paire » de la sinfonia e dau quatuòr de còrdas per los compositors de la generacion seguenta.
.jpg)
Remove ads
Biografia
Joseph Haydn nasquèt lo 31 de març de 1732 dins lo vilatge austrian de Rohrau. Son paire, Mathias Haydn (1699-1766), èra rodier e sa maire, Anna Maria Koller (1707-1754), èra coisiniera. Joseph Haydn èra lo segond fiu dau coble. Aguèt onze fraires e sòrres, mas solament cinc subreviupuguèron. Son fraire Michael (1737-1806) foguèt egalament un compositor reconoissut, autor de 800 òbras musicalas[1].
Passionat per la musica, comencèt d'aprendre sos rudiments a 6 ans amb un cosin a Hainburg. A 8 ans, jonhiguèt la corala de la catedrala de Sant Estève de Viena. I receupuguèt una educacion musicala rigorosa organizaa per lo compositor Georg Reutter le jove (1708-1772). Èra centraa sus l'estudi de las tecnicas e de l'art dau cant e, mai generalament, de l'armonia e de la composicion. I aprenguèt pereu lo clavecin e lo violon[2]. Ne'n foguèt remandat a 18 ans car sa votz aviá muaa[3].
Subreviupuguèt en donant de leiçons de musica o en jogant dins d'ensembles locaus. Pasmens, durant aqueu periòde complicat, contunhèt de compausar e de desvolopar un estile distinctiu. Sas prumieras composicions mostran ja un talent per la melodia e l'orquestracion, mas aquela epòca de sa vita es mau coneissua car es subretot documentaa per las informacions biograficas donaas per Hyadn eu meteis. En 1753, gràcias a un amic, Pietro Metastasio (1698-1782), venguèt lo secretari dau compositor e professor Nicola Porpora (1686-1768). Aquò li permetèt de completar son saber musicau e d'intrar dins los mitans aristocratics.
En 1757, obtenguèt son prumier succès quand foguèt invitat per lo baron Karl Joseph von Fürnberg (1720-1767) per compausar plusors quatuòrs de còrdas. Un an mai tard, venguèt director de la musica dau baron Karl Joseph von Morzin (1717-1783). Chef d'un pichon orquestra de 16 musicians, realizèt sas prumieras sinfonias a aquela epòca[4]. En parallele, se maridèt amb Maria Anna Theresia Keller (1730-1800), la filha d'un amic.
En 1761, Haydn intrèt al servici de la familha dels princes Esterházy. I aguèt una importanta libertat creativa per compausar d'òbras diversificaas (sinfonias, operàs, quatuòr de còrdas, etc.). Lo chasteu Erterházy venguèt ansin rapidament un centre de creacion major onte Haydn experimentèt ideias e tecnicas novelas. Per exemple, i incorporèt d'elements susprenents destinats a captivar e divertir lo public. Es durant aqueu periòde que compausèt sas òbras mai famosas, en particular sas sinfonias. Realizèt pereu de viatges trionfaus en Euròpa (França, Anglatèrra, etc.) e venguèt amic amb Mozart[5].
En 1794, lo prince Nikolaus II Esterházy venguèt lo chef de la familha. Apreciava pas Haydn ni sa musica, mas lo gardèt coma mestre de chapela en reconeissença de sos servicis. Pasmens, li demandèt unicament una messa per an de 1796 a 1802 e lo laissèt liure de trabalhar a sas òbras. Nikolaus II aumentèt pereu lo nombre de musicians dins son orquestra. A partir de 1803, Haydn foguèt tochat per de problemas de santat a arrestèt pauc a cha pauc de compausar. En 1804, conselhèt a Nikolaus II de prendre Johann Nepomuk Hummel (1778-1837) coma mestre de chapela. Moriguèt lo 31 de mai de 1809.
Remove ads
Òbra
Lo repertòri de Haydn
Article detalhat: Catalòg Hoboken.
Lo repertòri de Joseph Haydn conten 1 195 òbras segon lo sistema de classificacion definit per Anthony van Hoboken (1887-1983). De manuscrits autografs de las òbras son de còps disponiblas, mas una part importanta dels escrichs de Haydn foguèt probablament destrucha durant l'incendi dau chasteu d'Esterhaza en 1779. Durant lo segle XIX, d'editors assajèron d'apondre d'òbras « originalas » al repertòri. D'estudis critics menats durant lo segle XX suprimiguèron ansin d'òbras dobtosas del repertòri oficiau.
Las òbras majoras de Haydn
La sinfonia La Suspresa
La Sinfonia n° 94 en sòl major, dicha La Suspresa, es una òbra compausaa en 1791 durant lo premier viatge de Haydn a Londres. Es famosa per son segond movement que compòrta d'accentuacions imprevistas, en particular un còp de timbala, destinaas a susprendre los auditors[6]. Es un exemple caracteristic de l'umor musicau de Haydn e de sa capacitat de jogar amb las esperas dau public. Aquela sinfonia marquèt l'isòria de la musica sabenta europèa en popularizant la sinfonia e en mostrant coma integrar de formas novelas dins las estructuras musicalas tradicionalas.
Lo quatuòr de còrdas L'Emperaire
Lo quatuòr de còrdas òpus 76 n° 3, egalament conoissut sota lo nom de L'Emperaire fa partia d'un ensemble de quatuòrs ambiciós que s'eslunhan de la forma sonata estandard e que sotalinhan lor continuïtat tematica per lo chambi quasi continú de motius entre instruments. De mai, utilizan de formas inacostumaas coma lo canon, la fantasia e l'alternativo. Lo segond movement dau quatuòr n°3 es lo mai celebre de l'ensemble que venguèt mai tard la musica de l'imne nacionau austrian e de l'imne nacionau alemand Deutschlandlied[7].
L'oratorio La Creacion
Compausat entre 1796 e 1798, l'oratorio La Creacion es sovent considerat coma lo chef d'òbra de Haydn. Es un raconte de la creacion de l'Univèrs segon lo libre de la Genesi. L'òbra es inspiraa per las òbras coralas anglesas e receupuguèt un acuelh estrambordat de part dau public de Viena durant la prumiera representacion. Sa grandor, son innovacion armonica e sa capacitat a veïcular d'imatges sonòres detalhats marquèron la musica classica. Cal nòtar que la particion es perdua despuei 1803 e que l'òbra actuala es jogaa a partir d'una version publicaa en 1800 a Viena[8].
La sinfonia Londres
La Sinfonia n° 104 de Joseph Haydn, egalament conoissua sota lo nom de Londres, es la darriera sinfonia compausaa per Haydn per sos viatges londonencs. Escricha en 1795, es sovent vista coma l'apogeu de son òbra sinfonica. Foguèt un important succès, en particular al niveu financier. Es una òbra d'aguèt una influéncia importanta sus lo desvolopament de las sinfonias ulterioras gràcias a son estructura, sos temas e son energia dinamica.
La Missa in tempore belli
La Missa in tempore belli es la desenca messa compausaa per Haydn. Escricha en 1796, durant las guerras de la Revolucion Francesa, es conoissua per son usatge de las timbalas per simbolizar los bruchs de la guerra. Marquèt l'istòria de la musica sacraa per son intensitat emocionala e son messatge poderós en favor de la patz. Al niveu tecnic, Haydn demostrèt son mestritge de l'art de la messa.
Remove ads
Eiretatge e influéncia
Joseph Hadyn aguèt una influéncia considerabla sus los compositors ulteriors, en particular Mozart e Beethoven. Èra ansin amic amb Mozart e los dos òmes joguèron ensemble dins de quatuòrs de còrdas. Beethoven foguèt un estudiant de Haydn entre 1792 e 1794. La relacion entre lei dos musicians foguèt pas aisaa, mas Haydn reconeguèt son geni e l'encoratjèt. D'un biais mai generau, cau nòtar que l'ensenhament e l'exemple de Haydn pausèron las basas de plusors innovacions musicalas dau segle XIX. D'efiech, sa vision de la forma, de l'estructura e de l'armonia foguèron una importanta font d'inspiracion per lo movement romantic.
Annexas
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads