Lo Mètge per fòrça

Lo Mètge per fòrça (títol original en francés: Le medecin malgré lui) es una pèça de teatre de Molière en tres actes de respectivament 5, 5 e 11 scènas en pròsa representada pel primièr còp lo 6 d'agost de 1666 al Teatre del Palais-reial de París, ont faguèt un grand succès. Utilizant de motius eissits de la comèdia italiana ja utilizats dins Lo Mètge Volant e L'Amor Mètge, Molière i apondèt d'elements tirats de la tradicion de la farça francesa e d'aquesta dels flablèls de l' Edat Mejana. De situacions calhòlas e la parodia de las practicas medicalas de l'epòca, que son los tèmes màger del Mètge contra son grat, amagan una denonciacion del charlatanisme, una satira de la credulitat, veire una critica de la religion.

Frontispice de l'édition de 1682.

La Pèça

Lista dels personatges

• Sganarelle: espos de Martine
• Martine: esposa de Sganarelle
• Monsieur Robert: vesin de Sganarelle
• Valère: servicial de Géronte
• Lucas: espos de Jacqueline e servicial de Géronte
• Géronte: paire de Lucinde
• Jacqueline: noiriça a cò de Géronte e femna de Lucas
• Lucinde: filha de Géronte
• Perrin: filh de Thibaut, païsan
• Thibaut: paire de Perrin
• Léandre: amant de Lucinde

Resumit

Acte I : Se carpinhan los esposes Sganarelle e Martine, brega que s'acaba per una bastonada donada pel marit a sa femna. Arriba M. Robert, un vesin vengut reconciliar los esposes, arrèsta la garrolha, Sganarelle e Martine se tornant alara contra el. Aquesta promet pasmens de se venjar, alara que son marit se'n va cercar de lenha. L'escasença li ven quand arriban Valère e Lucas, los servicials de Géronte, en cerca d'un mètge per la filha de lor mèstre. Martine lor designa Sganarelle, explicant qu'aquel es un mètge de tria, mas excentric: de fach refusa d'avoar sos talents al subjècte de medecina a mens de recebre de bastonadas. Torna Sganarelle, los dos valets li avent demandat s'èra verai qu'èra mètge, e Sganarelle l'avent denagat, recep una tala bastonada qu'a la fin accèpta d'èsser reconegut coma tal. Sortís seguent los dos òmes.

Acte II : Géronte se planh de la malautiá de sa filha Lucinde, venguda muta, çò qu'ajorna son maridatge amb Horace, l'espos que li causiguèt. Refusa d'escotar los avises savis de Jacqueline, la noiriça de Lucinde (e femna de Lucas), qu'ensag de li explicar que la joventa se portariá melhor se son paire li permetriá de se maridar amb Léandre, lo jovent que s'enamorèt ela. Mas Léandre es pas ric coma cal al vejaire de Géronte. Valère e Lucas presentan Sganarelle a Géronte, e lo mètge fals, après aver examinat Lucinde (e après aver fringar amb Jacqueline), dona un novèla mòstra burlesca de sos talents e conselha de li far manjar de pan banhat dins de vin. Se'n torna après aver estat pagat per Géronte.

Acte III : A cò d'el retornar, Sganarelle encontra Léandre, que li prega de l'ajudar a rejónher Lucinde, çò que lo fagotaire acaba per acceptar quand lo jovent li prepausa d'argent. Léandre se desguisa alara en apoticairi e seguís Sganarelle. Pel camin de l'ostal de Géronte, encontran Thibaut, un païsan accompanhat de son filh Perrin, que suplica lo mètge fals de garir sa femna. Sganarelle l'enjónh de donar a la malauta de formatge, e se fa pagar la consulta. A cò de Géronte, Sganarelle torna son ensag per seduire Jacqueline, arrestat per l'arribada de Lucas. Pendent que Géronte explica a Sganarelle que lo remèdi ja preconizat per sa filha faguèt pas que pejorar son mal, Léandre, que Géronte a pas reconegut, s'entreten amb Lucinde. A la joventa li torna la paraula e se carpinha amb lo paire al subjècte de son maridatge. Sganarelle ordona a Léandre que s'ane donar un cèrt remèdi a la joventa. Los jovents sortisson emsems. Lucas, qu'a descobèrt l'amagat, ven prevenir Géronte de l'engana que foguèt victima: lo vièlh òme ordona que se prenga Sganarelle, que lo vòl penjar. Martine arriba, per cercar son marit, e descobrís que Sganarelle es prisonièr. Géronte refusa de se mostrat indulgent pel mètge fals, qu'es salvat pel retorn suprés de Lucinde e de Léandre, qu'explica que ven d'aprene qu'a eritat de la fortuna de son oncle. Géronte l'accèpta alara coma gendre. Martine e Sganarelle, reconciliats, tornan a cò d'eles.

Contèxte

Creacion

Molière comença l'escritura del Mètge contra son grat just après la creacion del Misantròp (en junh de 1666). S'agissiá en efièch de replicar al doble projècte de pèças lançat pels comedians concurents de l'Ostal de Borgonha: Lo Gelós invisible e La Nòça de vilatge (ambedoas de Brécourt), que tractavan del « farcesc galant » ont Molière èra vengut un mèstre^[1].

Alara decida d'escriure une « pichona comèdia » en tres actes e en pròsa, donc mai aviat de compausar, e que foguèt jogada lo 6 d'agost de 1666 jol títol de Le Médecin de force (Lo mètge forçat), en complement d'una pèça de Donneau de Visé creada l'an precedent: La Mère coquette (La maire crocarèla). Aquesta novèla comèdia foguèt plan aculhida pel public parisenc^[2],. La primièra representacion de la pèça se donèt amb los comedians seguents: Molière (Sganarelle), Mlle de Brie (Martine), Du Croisy (Géronte), Armande Béjart (Lucinde), La Grange (Léandre)^[3]