Mite fondator

Lo mite de fondacion o mite fondator, es un recit etiologic explicant l'origina d'un rite o d'una ciutat.

Cal melhorar l'escritura d'aquel article.

Dempuèi l'apareisson de las primièras ciutats, entre lo milenari IV e II AbC, de Mites contan la fondacion d'unas d'aquelas. L’epopèa de Gilgamesh a Babilònia, lo mite de Romul e Rème a Roma, lo mite d'Erectèa a Atenas e lo Kalevala en Finlàndia son de mites de fondacion: d'un biais general, cada pòble a besonh de dire sas originas^[1].

Aquel mite etiologic fai partit dels mites de las originas que son de recits legendaris dels començaments d'un pòble, d'una ciutat, de l'umanitat, de la tèrra, de la vida e de l'univèrs (cosmogonie). Se diferéncia tanben del mite de la creacion que fa referéncia a l'idèa d'un començament del mond.

Mites antics

Naissença d'Erictonios: Atena recep lo recent nascut de las mans de Gaïa, Sègle V AbC, Staatliche Antikensammlungen

Los mites de fondacions pòdon desvelopar dos tipes de recits d'originas: autoctonics - del grèc auto-khthôn, « aquel qu'es nascut de la quita tèrra » - o de las originas alloctonics - allo-khthôn, « aquel qu'es nascut d'una autra tèrra », vengut d'endacòm mai^[2].

Lo primièr tipe, pro frequent dins los mites grècs antics, fa per exemple nàisser los òmes de la Tèrra tot coma lo mite atenian d'Erictonios - nascut espontaneament de la Tèrra (seguent Pindar) o d'una union entre Efèst e la Tèrra (seguent Omèr) - o encara dels Esparts (los « òmes semenats ») nascuts de la tèrra en armadura, semenats de las dents d'un dragon tuat per Cadmos^[3].

Lo segond tipe, que se troba tanben dins los recits grècs, prepausa de recits de colonizacion o d'exòdi: venèm proprietaris d'un territòri en seguida d'un colon acompanhat d'un grop que - sus òrdre divin o d'un oracle - prenguèt lo territòri promés. Aqueles recits, sovent militaristas o guerrièr, troban sovent lor origina dins una situacion d'opression qu'obliga la partença^[2].

Mites modèrnes

American progress, John Gast, 1872

Aquel tipe de recits existís tanben dins la construccion de recits de fondacion modèrnes, utilizats o bastits de sègles après los eveniments que contan^[2]. Venguèt tanben corrent de parlar de « mites fondator » per de recits d'originas mai recent: Soïssa, Estats Units d'America, França, Israèl, eca.