Roentgeni

Lo roentgeni es l'element quimic de simbòl Rg e de numerò atomic 111^[1]. Es un transactinid sintetic fòrça radioactiu descubèrt en decembre de 1994. Son isotòp pus estable a un periòde radioactiu de 10,7 mn e lo roentgeni se tròba donc pas dins la natura. A tanben ges d'aplicacion e sei proprietats quimicas son pas ben identificadas. Seriá un metau de transicion dau blòt amb de proprietats similaras a l'aur. Son nom foguèt chausit en novembre de 2004 per rendre omenatge au fisician alemand Wilhelm Röntgen (1845-1923).

Istòria

Retrach de Wilhelm Conrad Röntgen.

La premiera temptativa de sintèsi de roentgeni foguèt organizat en 1986 per l'Institut Unificat de Recèrcas Nuclearas installat dins la vila sovietica de Dubna. L'idèa èra de sintetizar quauqueis atòms en bombardant d'atòms de bismut-209 per de nuclèus accelerats de niquèl-64 segon la reaccion :

${\displaystyle \mathrm {{}_{28}^{64}Ni+{}^{2}{}_{83}^{209}Bi} \to {}_{111}^{273}\mathrm {Rg} {}^{*}\to \mathrm {{}_{111}^{272}Rg+1\;{}_{0}^{1}n} }$

Pasmens, l'experiéncia mau capitèt^[2].

La premiera sintèsi se debanèt donc lo 8 de decembre de 1994 durant una experiéncia menada au Centre de Recèrca sus leis Ions Pesants per la còla internacionala de Sigurd Hofmann (1944-2022)^[3]. La reaccion esperada èra la meteissa e, aqueu còp, au mens tres atòms de roentgeni foguèron observats. En 2002, lo laboratòri tornèt realizar l'experiéncia e capitèt de produrre tres atòms suplementaris de roentgeni^[4].

Après quauqueis esitacions regardant lei resultats de l'experiéncia sovietica de 1986, l'IUPAC reconoguèt la descubèrta de l'Institut Unificat de Recèrcas Nuclearas^[5][6]. Lo nom roentgeni foguèt suggerit per lei descubreires en 2004 per rendre omenatge au fisician alemand Wilhelm Conrad Röntgen (1845-1918), a l'origina de la descubèrta dei rais X a la fin dau sègle XIX. L'IUPAC l'oficializèt lo 1^èr de novembre de 2004^[7].

Proprietats fisicoquimicas

Proprietats e caracteristicas generalas

Lei proprietats quimicas dau roentgeni son pas clarament conegudas car la produccion limitada e la durada de vida febla deis atòms permèton pas de realizar de mesuras. Lei proprietats anonciadas son donc eissidas de modèls predictius. Lo roentgeni es donc generalament presentat coma un metau de transicion dau blòt d e un metau nòble aguent de proprietats similaras a l'aur, l'argent e lo coire^[8].

Ocurréncia e isotòpia

Lo roentgeni es un element fòrça instable qu'es pas present dins la natura. Au mens 9 isotòps son estats identificats. Lo mens instable es lo roentgeni-282 qu'a un periòde radioactiu de 130 s. Pasmens, de modèls suggerisson l'existéncia dau roentgeni-286 que seriá pus estable amb un periòde radioactiu de 10,7 mn^[9].