Sètge de Tèrme

Lo sètge de Tèrme es una operacion militara que se debanèt pendent la guèrra de la Crosada dels albigeses^[1]. Foguèt menat per Simon de Montfòrt dins l'encastre de las seunas campanhas amb la tòca de conquistar los vescomtats de Besièrs, d'Albi e de Carcassona.

Sètge de Tèrme
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Informacions generalas
Data	1èr d'agost - 23 de novembre de 1210
Luòc	Tèrme
Eissida	Victòria dels crosats Presa de la vila
Belligerants
Crosats Ostau Montfòrt	Senhoriá de Tèrme
Comandants
Simon IV de Montfòrt	Ramon de Tèrme

Las rasons del sètge

Ensag de restitucion del site del castrum de Tèrme vèrs 1210 segon una vista aeriana sud. Lo vilatge fortificat es dominat pel castèl dels senhors de Tèrmes al suc del puèg, alara qu'al nòrd, del costat de las gòrjas, es possible de veire lo fortin del Termenet.

La Crosada dita albigesa comencèt pendent l'estiu de 1209 a l'apèl del papa Innocenci III e s'ataquèt sonque al Vescomtat de Raimon Rogièr Trencavel, perque Ramon VI de Tolosa aviá pogut per un temps aparar las seunas tèrras. A l'automne, alara que Besièrs, Carcassona, e tot lo replan d'Aude avián estat conquistats, e que l'essencial de las tropas crosadas se ne tornèron, lor quarantena acabada, un dels senhors crosats foguèt investit dels dreches sus lo Vescomtat pels barons crosats, e nomenat al cap de las tropas encargadas de passar l'ivèrn. Èra Simon de Montfòrt. Remportèt qualques succès, mas aviá pas estat investits pel seu nòu sobeiran, Pèire II, rei d'Aragon e comte de Barcelona. E mai, los succès demoravan fragils tant que ne contrarotlava pas las tres principalas fortalesas dels monts: Menèrba, Tèrmes e Cabaret. Los senhors d'aqualas s, coma lo vièlh Ramon de Tèrme, accèptavan pas Simon de Montfòrt coma nòu sobeiran, e en mai èran renomats coma protectors dels catars e prèsts a lutar contra la Crosada. Amb tot aquò, e pr'amor de l'arrivada de nòu contingents de "pelegrins" a la prima, Simon de Montfòrt aviá en 1210 per objectiu de desfar aqueles resistents al nòrd e al sud de Carcassona. Aprèp lo fracàs d'una operacion contra Cabaret a la prima, Simon assetjèt Menèrba, e lo 22 de julhet de 1210, amb l’ajuda dels abitants de Narbona, prenguèt la ciutat, que son senhor èra demorat isolat dels autres senhors lengadocians. E s'i faguèt alara lo primièr lenhièr de la crosada que 140 catars i periguèron.

Aprèp aquela presa, lo senhor Aimeric de Montreal se sometèt e liurèt lo seu castèl en escambi de domènis dins la plana lengadociana. Simon de Montfòrt reüniguèt lo conselh e decidiguèt de s'atacar a Tèrme. Los narboneses anoncièron qu'anarián pas participar al sètge^[2]. Gaireben totes los crosats qu'avián participat al sètge de Menèrba declarèron tanben aver acabat lor temps^[3] e quitèron Occitània per se ne tornar a çò sieu. Mas, Robert II, comte de Dreux, e Guilhèm II, comte de Ponthieu, se jonhèron als crosats amb fòrça contingents.

Lo sètge

La preparacion

En 1210, lo castèl de Tèrme, e lo masatge d'abitats fortificats a l'entorn del donjon senhorial situat al suc, se trapava sus un puèg rocassut entornat de bauces prigonds formats pels rius "Sou", e Caulièra. Las Gòrjas del Termenet aparan naturalament lo site al nòrd, e aquí, a l'extrémitat d'una crèsta que davala del castèl, se quilhava una pichona fortificacion, nomenada lo Termenet. Ramon de Tèrme semblava plan preparat al sètge perque la sèga èra facha, de mercenaris e especialistas de la guèrra foguèron recrutats, alara que la preséncia de catars èra pas atestada pendent lo sètge. Lo lenhièr de Menèrba s'atudava tot just e se fa pensar que se de catars avián estat presents, la màger part seriá estat evacuat. Simon de Montfòrt arribèt al pè del castèl lo primièr d'agost e installèt lo seu camp fàcia a l'accès sud dels barris e subretot a l'èst, sul luòc actual del vilatge, suls rares terrens plans, prèp de l'aiga.

Contra las accions de Simon de Montfòrt, los senhors de Tèrmes e de Cabaret s’èran totjorn sostenguts mutualament, al contrari del senhor de Menèrba. Los primièrs contingents acompanhant Simon de Montfòrt èran ja a Tèrme, mas d'autres devián escortar Guilhèm de Contres e las maquinas de sètge que calguèt menar dempuèi Carcassona. Pèire Rogièr de Cabaret, avertit pel seus espias, ataquèt las maquinas estacionada jos la ciutat de Carcassona mal aparadas, surprenguèt las sentinèlas e comencèt la destruccion. Prevengut, Guilhèm de Contres accoriguèt amb qualques cavalièrs comencèt un combat aspre contra Pèire Rogièr, puèi lo faguèt fugir. Las maquinas foguèron adobadas e enviadas, aquel còp plan gardada, amb de crosats bretons venent d’arribar.

Lo debanament

Lo començament del sètge de Tèrme en 1210

Las gòrjas del Termenet, amb lo ròc del meteis nom al centre, a esquèrra (avant la falha de las gòrjas), vistas dempuèi lo castèl de Tèrmes. Sus aqueles luòcs se debanèron de combats del sètge de 1210

Simon de Montfòrt causiguèt d'atacar Tèrmes pel costat mai aisit al sud. Es lo costat mens rocassut, mas aparat per mai d'un nivèl, perque lo cronicaire Pierre des Vaux de Cernay faguèt mencion de dos barris dominats amont pel donjon senhorial. Las òbras de sapa e la mesa en accion de las maquinas de sètge crosadas aflaquiguèron lo primièr barri fins a crear una falha. L'assalt foguèt alara donat, mas los defensaires de Tèrme causiguèron d'incendiar aquel primièr barri e de se retirar mai naut, darrièr la defensa del segond. Lo fuòc atudat, quand los crosats prenguèron los luòcs, patiguèron d'una contraataca que los rebutèt. Los combats contunhèron sus l'autre costat, mas sens avançada estrategica pels crosats: tota partida de barri aflaquida foguèt lèu reparada pels occitans.

Seguida e fin del sètge de Tèrme en 1210

Davant aquela resisténcia sul frent sud, Simon de Montfòrt cerquèt a investir melhor la fortalesa, e cerquèt a blocar lo site melhor, per evitar tot avitalhament, subretot en aiga. Aquò li donèt l'idèa de s'interessar al frent nòrd, del costat de las gòrjas e del fortin del Termenet. Alara, envièt 300 òmes e 5 cavalièrs sus lo penjal entre lo castèl e lo fortin del Termenet^[4]. Aqueles òmes aparavan un manganèl qu'aviá estat installat amb fòrça de dificultats. Los occitans faguèron alara una sortida per incendiar lo manganèl. Aqueles 80 òmes provoquèron la fugida de 300 crosats, levat lo cavalièr Guilhèm de L'Esquiròl, que, miraculosament, metèt en escac la sortida dels assetjats^[5]. L'estòc crosat se serrava doncas a l'entorn de la fortalesa, e, l'accès a l'aiga de las fonts dins las gòrjas del Termenet èra barrat, la garnison dispausava sonque que l'aiga de las cistèrnas e de l'aiga de las raras pluèjas.

Sens d'autres progresses vertadièrs pels crosats, lo sètge s'esperlonguèt. Simon de Montfòrt deguèt acceptar las despartidas dels crosats qu'acabavan lor quarantena. E mao, Pèire Rogièr de Cabaret agarriguèt los renfòrts e los carregs d’avitalhament destinats al camp crosat, tant que los viures comencèront a mancar als assetjants^[6].

Negociacions

A causa d'aquel manca d’aiga, Ramon de Tèrme deguèt començar de negociacions. Simon de Montfòrt, al meteis en dificultat cercava tanben a se sortit d'aquela situacion. Ramon de Tèrmes prepausèt de liurar lo seu castèl, mai que pòsca gardar lo rèsta de la seuna tèrra, e que lo castèl de Tèrmes li siá tornat lo jorn de Pascas de l’an seguent^[7]. Aquela proposicion pron avantatjosa pels defensaires èra encora en discussion quand los contingents dels comtes de Dreux, de Ponthieu, de l’arquevesque de Bordèu, dels evesques de Beauvais e de Chartres comencèront a se n'anar, avent acabat lor quarantena. Simon vesent la seuna armada mermar avant la rendeson efectiva, los supliquèt de demorar qualques jorns suplementaris, mas sol Renaud de Bar, evesque de Chartres acceptèt de demorar. Vesent la situacion, Simon de Montfòrt deguèt acceptar las condicions prepausadas per Ramon de Tèrmes. Simon ensagèt d'obtenir una rendeson d'efècte immediat, mas Ramon li prometèt de liurar lo castèl l'endeman matin. La nuèch seguenta, un auratge esclatèt e empliguèt las cistèrnas del castèl.

La fin del sètge

L'endeman, quand Gui I de Levis se presentèt per prene possession del castèl, Ramon de Tèrme refusèt de se rendre. L’evesque de Chartres, pressat de se n'anar, suggeriguèt alara a Simon d’acceptar quina que siá condicions, a condicion que Ramon de Termes torne al mens provisòriament lo seu castèl. Prepausèt per capitar, d’enviar en delegacion l’evesque de Carcassona, un occitan que la maire èra catara e lo fraire, Guilhèm de Ròcafòrt, d'ente los defensaires del castèl, mas Ramon refusèt de cedir.

Aprèp la despartida d'aqueles de Chartres, Simon demorèt sol amb la seunas tropas, que lo moral èra bas, e sosmés al temps marrit que comencèt. Mas s’obstinèt, ajudat per un contingent de crosats de Lorena, e coma la presa d’assalt èra impossible amb lo pauc de monde, lo bombardament contunhèt, desmuralhant los barris. Los assetjants s’apercebèron que los assetjats metián mens d'ardor a tapar las bercas, e Simon faguèt bastir una galariá rotlanta de fusta que permetiá de se serrar en seguritat del barri per lo sapar.

Al dintre del castèl, al fons de las cisternas, l’aiga s'èra chorrada, l’auratge tombat al moment de la rendeson los aviá emplidas, mas l’aiga èra marrida, e la flaquesa que los soldats de Montfòrt constatèron d'entre los defensaires del castèl èra deguda a la dessentariá . Vesent que tot èra perdut, Ramon de Tèrmes decidiguèt de far evacuar lo castèl de nuèch, mas l’alèrta foguèt donada e los fugissents perseguits. Lo senhor foguèt capturat, e lo castèl pres sens cap de problèma.

Los rèstas del castèl de Tèrme dominant lo vilatge actual. Lo vilatge actual ocupa lo luòc que se situèt vertadièrament lo camp principal de Simon de Montfòrt

Consequéncia

Una de las causas, que Simon de Montfòrt acceptèt pas, èra la manca a la paraula donada. Ramon de Tèrme paguèt d’èsser tornat sus son engatjament de se rendre e foguèt getat en preson a Carcassona. I moriguèt tres ans mai tard. Las fonts nos informan gaire de la preséncia o non de la seuna familha, que lo seu filh ainat Olivièr de Tèrmes.

La casuda de Tèrme, aprèp aquela de Menèrba, aguèt un fòrt resson en Occitània e portèt un grand tust a l’esperit de resisténcia dels occitans aparants los catars: "«Quand se sabèt pertot que Tèrmes èra tombat, los castèls mai fòrts foguèron abandonats, tot l'Albigés tombèt, sens un sol còp donat!"»(Guilhèm de Tudèla, la Canson de la Crosada). L’obstinacion de Simon de Montfòrt venguèt legendària, e ganhèt una reputacion d’invincibilitat. Los castèls de Costaussa, Albedun, Puègvert, abordat pels crosats, se rendiguèron gaireben sul còp, mas, pasmens, Simon de Montfòrt evitèt d'engatjar la seuna armada contra d'autras fortalesas dels monts al sud, dificils d'accès e luènh de las seunas basas d'avitalhament per evitar un nòu sètge long. Los senhors del País de Saut o de Fenolheda foguèron pas dirèctament atacats. Enseguida, Simon se n'anèt en Albigés, ont la vila de Castras tornèt a se sometre. A l'entorn de Carcassona, demorava pas mai que los Castèls de Las Tors per acabar lo contraròtle dels vescomtats Trencavel, mas Pèire Rogièr de Cabaret, isolat los liurèt sens se batre al començament de 1211.